Η ΕΕ επιθυμεί να έχει καταστεί «κλιματικά ουδέτερη» (με μηδενικές δηλαδή καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου) μέχρι το 2050. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, όλοι οι τομείς που εκπέμπουν τέτοια αέρια πρέπει να «απανθρακοποιηθούν» ή, με άλλα λόγια, να καταργήσουν σταδιακά την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα με βάση τον άνθρακα.
Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι με τη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου, ιδίως σε τομείς που είναι δύσκολο να εξηλεκτριστούν, όπως η παραγωγή χάλυβα, τα πετροχημικά προϊόντα, το τσιμέντο και τα λιπάσματα.
Το ανανεώσιμο υδρογόνο έχει αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία μετά τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, καθώς το αέριο αυτό μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία, και να ενισχύσει έτσι τη στρατηγική ανεξαρτησία της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε κατά πόσον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπήρξε αποτελεσματική όσον αφορά τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για τις αναδυόμενες αγορές ανανεώσιμου υδρογόνου και υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, δεδομένων των σημαντικών προεκτάσεών τους για το μέλλον νευραλγικών βιομηχανιών της ΕΕ.
Το υδρογόνο είναι χημικό στοιχείο, το οποίο υπό κανονικές συνθήκες βρίσκεται σε αέρια μορφή. Μπορεί να παραχθεί με διάφορους τρόπους, όπως από νερό (με ηλεκτρόλυση) ή από φυσικό αέριο. Το ανανεώσιμο υδρογόνο που παράγεται με τη χρήση ανανεώσιμης («πράσινης») ηλεκτρικής ενέργειας ή βιομάζας είναι ένα από τα εργαλεία που μπορούν να συμβάλουν στην απανθρακοποίηση.
Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκαλούνται κατά τη διαδικασία παραγωγής του είναι ελάχιστες, προσφέρεται για την αποθήκευση ενέργειας προερχόμενης από μεγάλες ποσότητες πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη χρήση του υδρογόνου που παράγεται με αυτόν τον τρόπο είναι μηδενικές.
Το υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών (αυτό που παράγεται δηλαδή από μη ανανεώσιμες πηγές) αποτελεί ένα ακόμη μέσο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ιδίως στο πλαίσιο της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα.
Η χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου έχει και αυτή, με τη σειρά της, τα δικά της προβλήματα, μεταξύ άλλων δε τα τρέχοντα ζητήματα απόδοσης που σχετίζονται με την ηλεκτρόλυση, το κόστος παραγωγής και την ανάγκη για ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και νερό. Μάλιστα, οι βιομηχανίες στην ΕΕ βρίσκονται ήδη αντιμέτωπες και με άλλες προκλήσεις. Μεταξύ αυτών, οι ασταθείς τιμές της ενέργειας, ιδίως μετά τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος αποκάλυψε την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ενέργειας, καθώς και οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες ορισμένων πρώτων υλών και η εξάρτηση από αυτές.
Για τους λόγους αυτούς, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ πρέπει να διαμορφώσουν τις κατάλληλες συνθήκες για απανθρακοποίηση, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι βιομηχανίες της ΕΕ παραμένουν ανταγωνιστικές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε τις βάσεις για μια αγορά ανανεώσιμου υδρογόνου στην ΕΕ καθορίζοντας τιμές-στόχο για την παραγωγή και την εισαγωγή υδρογόνου. Αναγνώρισε επίσης ότι το υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών θα μπορούσε να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα.
Η συνολική χρηματοδότηση της ΕΕ για έργα που σχετίζονται με το υδρογόνο για τη δημοσιονομική περίοδο 2021-2027 εκτιμάται επί του παρόντος σε 18,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Άλλες μεγάλες οικονομίες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Κίνα και η Ινδία, παρέχουν ήδη σημαντικές επιδοτήσεις για τη στήριξη της απανθρακοποίησης, μεταξύ άλλων δε και για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου.
Στην έκθεσή του, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αξιολόγησε κατά πόσον η ΕΕ:
▪ βρισκόταν σε καλό δρόμο για την επίτευξη των τιμών-στόχου της για το υδρογόνο·
▪ είχε εγκρίνει τις απαραίτητες νομικές πράξεις που εξασφαλίζουν την αποτελεσματική και έγκαιρη παροχή στήριξης στην αγορά υδρογόνου·
▪ διέθετε ολοκληρωμένο σύνολο χρηματοδοτικών προγραμμάτων που προσφέρονται για την ανάπτυξη της αξιακής αλυσίδας υδρογόνου σε ολόκληρη την ΕΕ· και
▪ αν η Επιτροπή είχε συντονίσει επιτυχώς τη δημιουργία αγοράς υδρογόνου με τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία.
Εξέτασε ειδικότερα την κατάσταση σε τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ, και συγκεκριμένα στη Γερμανία, την Ισπανία, τις Κάτω Χώρες και την Πολωνία.
Έχει μέλλον το υδρογόνο ως μέσο που θα καταστήσει την ΕΕ κλιματικά ουδέτερη; Εάν ναι, κάνει όντως ό,τι μπορεί η ΕΕ για το πετύχει;
