Στο πλαίσιο του Οικολογικού Σχήματος για την «Επέκταση κυκλικής οικονομίας στη γεωργία» (Π1-31.4 ), η Δράση 31.4: «Συγκέντρωση και θρυμματισμός των υπολειμμάτων καλλιεργειών και των κλαδεμάτων και εφαρμογή του κομπόστ (ιδιοπαραγώμενο ή μη)» έρχεται να δώσει ικανοποιητική λύση στο πρόβλημα της διαχείρισης των αγροτικών υπολειμμάτων.
Το Οικολογικό Πρόγραμμα/Δράση 31.4 έχει σκοπό την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας εντός των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
Αυτό συνίσταται σε δυο φάσεις:
Φάση 1η: Απομάκρυνση από τον αγρό του συνόλου της παραχθείσας βιομάζας που δεν διατίθεται προς κατανάλωση και κατεύθυνσή της σε χώρο όπου θα γίνει η διαχείρισή της.
Φάση 2η: Εφαρμογή στον αγρό χωνεμένης βιομάζας με σκοπό την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους ή/και τον εμπλουτισμό του με θρεπτικά στοιχεία.
Τα παραπάνω είναι δυνατό να επιτευχθούν είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Άμεσα εφόσον μετά τη συλλογή της βιομάζας ακολουθήσει κομποστοποίηση αυτής εντός της ίδιας της εκμετάλλευσης και διασκορπισμός του κομπόστ στα αγροτεμάχια.
Έμμεσα εφόσον η βιομάζα διατεθεί σε κατάλληλο για τη διαχείρισή της φορέα και ακολούθως εφαρμοστεί εντός του αγρού κομπόστ ή χώνευμα κατάλληλο για γεωργική χρήση.
Στη δράση είναι επιλέξιμοι οι ενεργοί γεωργοί που έχουν στην κατοχή τους εκτάσεις με μόνιμες καλλιέργειες (δενδρώδεις, αμπέλια, ακτινιδιές) ή αροτραίες καλλιέργειες καθώς και κηπευτικά.
Οι γεωργοί είναι υποχρεωμένοι να αφαιρούν τα παντός είδους γεωργικά υπολείμματα από την καλλιεργούμενη έκταση και:
α. είτε να τα κομποστοποιούν και ακολούθως να εφαρμόζουν το κομπόστ στον αγρό,
β. είτε να διαθέτουν αυτά σε αδειοδοτημένο φορέα διαχείρισης γεωργικών υπολειμμάτων και ακολούθως να προμηθεύονται κομπόστ ή χώνευμα κατάλληλο για γεωργική χρήση
Άρθρο 25
Υποχρεωτικές απαιτήσεις
Για όλα τα αγροτεμάχια, οι γεωργοί υποχρεούνται στην τήρηση του προτύπου ΚΓΠΚ 3 «Απαγόρευση της καύσης υπολειμμάτων καλλιεργειών, εκτός αν γίνεται για λόγους φυτοπροστασίας», όπως αυτό εξειδικεύεται στην παρ. 3 του άρθρου 3 της υπ’ αρ. 1313/178948/09.06.2023 (B’ 3777) υπουργικής απόφασης για την εφαρμογή της Αιρεσιμότητας.
Για όλα τα αγροτεμάχια, οι γεωργοί υποχρεούνται στην τήρηση του προτύπου ΚΓΠΚ 6 «Ελάχιστη κάλυψη του εδάφους για την αποφυγή ακάλυπτων εδαφών σε περιόδους που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες», όπως αυτό εξειδικεύεται στην παρ. 3 στοιχείο α) σε ό,τι αφορά τις αρόσιμες καλλιέργειες και στοιχείο β) σε ό,τι αφορά τις μόνιμες καλλιέργειες του άρθρου 5 της υπ’ αρ. 1313/178948/09.06.2023 (B’ 3777) υπουργικής απόφασης για την εφαρμογή της Αιρεσιμότητας.
Άρθρο 26
Δεσμεύσεις
1. Ο γεωργός οφείλει να συγκεντρώνει και να απομακρύνει από τα καλλιεργούμενα αγροτεμάχια τα υπολείμματα της καλλιέργειας.
Τα υπολείμματα είναι δυνατό:
α) Να οδηγηθούν σε κομποστοσωρό που βρίσκεται εντός της εκμετάλλευσης του γεωργού για κομποστοποίησή τους. Προηγουμένως, ο γεωργός πρέπει να έχει ελέγξει ότι οι καλλιέργειες δεν παρουσιάζουν φυτοπαθολογικά προβλήματα και δεν έχουν προσβληθεί από εντομολογικούς εχθρούς, και ακολούθως τη συλλογή και τον κατάλληλο τεμαχισμό - θρυμματισμό των υπολειμμάτων.
β) Να διατεθούν σε αδειοδοτημένη μονάδα βιοαερίου που θα τα χρησιμοποιήσει ως πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοαερίου.
γ) Να διατεθούν σε αδειοδοτημένη μονάδα παραγωγής κομπόστ, κατάλληλου για γεωργική χρήση.
δ) Στην περίπτωση φυτοϋγειονομικών προβλημάτων της καλλιέργειας αποκλείεται η ίδια κομποστοποίηση των υπολειμμάτων της καλλιέργειας της παρ. α) και επιλέγεται μια εκ των περιπτώσεων β) ή γ). Δεν επιτρέπεται η χρήση της δυνατότητας καύσης που προβλέπεται στο ΚΓΠΚ 3 για αυτές τις περιπτώσεις.
2. Ο γεωργός οφείλει να εφαρμόζει στα αγροτεμάχιά του οργανική ύλη σε μορφή κομπόστ ή χωνεύματος με σκοπό την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους της εκμετάλλευσής του. Αυτή είναι δυνατό να προέρχεται από:
α) Κομποστοποίηση των ίδιων των υπολειμμάτων της έκτασης.
Στην περίπτωση αυτή ο γεωργός οφείλει να διατηρεί εντός της εκμετάλλευσής του κομποστοσωρό και να εφαρμόζει στο υλικό τις κατάλληλες τεχνικές για τη δημιουργία κομπόστ (αερισμό του σωρού, αναστροφή, θέρμανση κ.λπ.).
β) Αδειοδοτημένη μονάδα βιοαερίου που χρησιμοποιεί ως πρώτες ύλες τις αναφερόμενες στο άρθρο 1 της υπ’ αρ. 166640/04.03.2013 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (B’ 554).
γ) Αδειοδοτημένη μονάδα κομποστοποίησης και παραγωγής κομπόστ κατάλληλου για γεωργική χρήση.
δ) Αδειοδοτημένες μονάδες επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται στον αγρό η επεξεργασμένη ιλύς που προκύπτει κατά τη δευτεροβάθμια επεξεργασία των λυμάτων. Η χρήση της εν λόγω ιλύος γίνεται με τους όρους και τις προϋποθέσεις της υπ’ αρ. 41828/630/18.04.2023 (B’ 2692) κοινής απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
ε) Αγορά τυποποιημένου προϊόντος κομπόστ από καταστήματα γεωργικών εφοδίων
3. Ο γεωργός υποχρεούται να πραγματοποιεί ανάλυση του εδάφους των αγροτεμαχίων όπου εφαρμόζεται η δράση, προκειμένου να διαπιστώνεται η ευεργετική επίδραση της εφαρμογής του κομπόστ. Η ανάλυση συνίσταται σε μέτρηση της περιεκτικότητας του εδάφους σε οργανικό άνθρακα.
Συγκεκριμένα, μετράται η επί της εκατό περιεκτικότητα οργανικού άνθρακα επί ξηρής ουσίας εδάφους. Το δείγμα εδάφους επί του οποίου γίνεται η ανάλυση αποτελεί σύνθετο δείγμα αποτελούμενο από δείγματα επιφανειακού εδάφους, που ελήφθησαν από βάθος 0 - 10 εκατοστών από το σύνολο της έκτασης των αγροτεμαχίων όπου εφαρμόζεται η δράση.
Η δειγματοληψία και η ανάλυση του σύνθετου δείγματος πραγματοποιούνται από εργαστήρια που είναι διαπιστευμένα σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025 ή άλλο ισοδύναμο διεθνώς αποδεκτό πρότυπο, καθώς και από εργαστήρια φορέων του Δημοσίου ή φορέων εποπτευομένων από το Δημόσιο. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων θα περιλαμβάνονται στον ψηφιακό περιβαλλοντικό φάκελο.
⇒ Ο γεωργός που αναλαμβάνει την υπόψη δράση δεσμεύεται:
α) Να εφαρμόσει μια από τις επιλογές που δίνονται στην παρ. 1 του άρθρου 26.
β) Να εφαρμόσει μια τουλάχιστον από τις επιλογές που δίνονται στην παρ. 2 του άρθρου 26.
γ) Να πραγματοποιήσει τις αναλύσεις εδάφους που αναφέρονται στην παρ. 3 του άρθρου 26.
⇒ Στην περίπτωση που επιλεγεί η περίπτωση α της παρ. 1 του άρθρου 26, πρέπει υποχρεωτικά να επιλεγεί και η παρ. α της παρ. 2 του ίδιου άρθρου. Ως αποδεικτικό στοιχείο της υλοποίησης των δεσμεύσεων νοείται η ύπαρξη κομποστοσωρού εντός της εκμετάλλευσης, αλλά και η ορθή εφαρμογή των τεχνικών κομποστο- ποίησης. Επιτρέπεται, πέραν των κομποστοποιημένων υπολειμμάτων της καλλιέργειας να χρησιμοποιηθούν επιπλέον οργανικά υλικά από αυτά που αναφέρονται στην παρ. 2 του άρθρου
⇒ Στην περίπτωση που επιλεγεί μια εκ των περιπτώσεων β ή γ, της παρ. 1 του άρθρου 26, αυτή μπορεί να συνδυαστεί με οποιεσδήποτε εκ των περιπτώσεων β, γ, δ ή ε, της παρ. 2 του άρθρου 26. Στην περίπτωση αυτή, η συλλογή και απομάκρυνση των υπολειμμάτων της καλλιέργειας αποδεικνύεται με την απόδειξη παραλαβής αυτών από την μονάδα βιοαερίου ή παραγωγής κομπόστ που θα τα παραλάβει. Η δε εφαρμογή κομπόστ ή χωνεύματος ή επεξεργασμένης ιλύος στα αγροτεμάχια όπου εφαρμόζεται η δράση αποδεικνύεται από το δελτίο αποστολής ή άλλο παραστατικό παράδοσης του υλικού στο γεωργό από τη μονάδα παραγωγής αυτού ή από το παραστατικό αγοράς. Τα παραστατικά για τις περιπτώσεις β, γ και δ πρέπει να συνοδεύονται από πιστοποιητικό ανάλυσης του προς εφαρμογή υλικού, όπου θα φαίνεται κατ’ ελάχιστον:
α) Η περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία.
β) Η περιεκτικότητα σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο.
γ) Η περιεκτικότητα σε οργανικό άνθρακα.
⇒ Η ποσότητα κομπόστ ή χωνεύματος ή ιλύος που εφαρμόζεται εξαρτάται από παράγοντες όπως: οι ανάγκες της καλλιέργειας, η εδαφική σύσταση, η δομή και η περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία, το είδος της καλλιέργειας που προηγήθηκε, το κλίμα της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση καθορίζεται ελάχιστη ποσότητα εφαρμογής κατά κατηγορία καλλιέργειας ως εξής:
- Κηπευτικά 3.000 λίτρα/ha
- αρόσιμες εκτάσεις 1.500 λίτρα/ha,
- αμπέλια και ακτινίδια 1.550 λίτρα/ha
- λοιπές μόνιμες καλλιέργειες 2.000 λίτρα/ha.
Σε περίπτωση εφαρμογής των κομποστοποιημένων υπολειμμάτων της ίδιας της καλλιέργειας, αρκεί η εφαρμογή του συνόλου των υπολειμμάτων σε κομποστοποιημένη μορφή στο αγροτεμάχιο άσχετα με την ποσότητα αυτών.
⇒ Αν η εφαρμογή του κομπόστ γίνει πριν την έναρξη της χειμερινής περιόδου, θεωρείται ότι το έδαφος είναι κατάλληλα καλυμμένο (πρακτική ισοδύναμου αποτελέσματος) ώστε να ικανοποιείται η τήρηση του προτύπου ΚΓΠΚ 6 της Αιρεσιμότητας.
Άρθρο 27
Ύψος ενίσχυσης
Η ενίσχυση που λαμβάνει ο γεωργός για τις ανωτέρω ενέργειες σε € ανά Ha (1 Ha=10 στρέμματα) ανέρχεται στην ενίσχυση που αντιστοιχεί στη συγκέντρωση και απόσυρση των υπολειμμάτων (20€/Ha), η οποία προσαυξάνεται με την ενίσχυση για την προμήθεια του κομποστ ανά ομάδα καλλιέργειας:
Οι ενισχύσεις χορηγούνται ως αποζημιώσεις έναντι του συνόλου ή μέρους των πρόσθετων δαπανών που πραγματοποιήθηκαν και του διαφυγόντος εισοδήματος ως αποτέλεσμα των δεσμεύσεων της δράσης.
