Σήμερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε επίσημα τον —πρώτο του είδους του— κανονισμό για την αποκατάσταση της φύσης.
Ο νόμος αυτός αποσκοπεί στη θέσπιση μέτρων για την αποκατάσταση τουλάχιστον του 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ έως το 2030 και όλων των οικοσυστημάτων που χρειάζονται αποκατάσταση έως το 2050.
Θέτει ειδικούς, νομικά δεσμευτικούς στόχους και υποχρεώσεις για την αποκατάσταση της φύσης σε καθένα από τα καταγεγραμμένα οικοσυστήματα – από τα χερσαία έως τα θαλάσσια, τα γλυκά και τα αστικά οικοσυστήματα.
Ο κανονισμός αποσκοπεί στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών. Θα βοηθήσει την ΕΕ να εκπληρώσει τις διεθνείς περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της και να αποκαταστήσει τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα.
Αποκατάσταση χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων
Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στην αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων σε όλους τους χερσαίους και θαλάσσιους οικοτόπους των κρατών μελών, στην επίτευξη των πρωταρχικών στόχων της ΕΕ για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, και στην ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας.
Ο κανονισμός απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν μέτρα για την αποκατάσταση τουλάχιστον του 20 % των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ έως το 2030.
Ο κανονισμός καλύπτει ευρύ φάσμα χερσαίων, παράκτιων και γλυκών υδάτων, δασικών, γεωργικών και αστικών οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων υγροτόπων, λειμώνων, δασών, ποταμών και λιμνών, καθώς και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων λιβαδιών, των σπογγοφόρων και κοραλλιογενών βυθών.
Έως το 2030, τα κράτη μέλη θα δώσουν προτεραιότητα στους τόπους Natura 2000 κατά την εφαρμογή των μέτρων αποκατάστασης.
Όσον αφορά τους οικοτόπους που θεωρούνται σε κακή κατάσταση, όπως απαριθμούνται στον κανονισμό, τα κράτη μέλη θα λάβουν μέτρα για την αποκατάσταση:
• τουλάχιστον 30 % έως το 2030
• τουλάχιστον 60% έως το 2040
• τουλάχιστον 90% έως το 2050
Προσπάθειες μη υποβάθμισης
Τα κράτη μέλη θα καταβάλουν προσπάθειες για να αποτρέψουν τη σημαντική υποβάθμιση περιοχών οι οποίες:
• έχουν φτάσει σε καλή κατάσταση χάρη στην αποκατάσταση
• φιλοξενούν τα χερσαία και θαλάσσια ενδιαιτήματα που απαριθμούνται στον κανονισμό
Προστασία των επικονιαστών
Τις τελευταίες δεκαετίες, η αφθονία και η ποικιλομορφία των άγριων εντόμων επικονιαστών στην Ευρώπη έχουν μειωθεί δραματικά. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, ο κανονισμός θεσπίζει ειδικές απαιτήσεις για μέτρα με σκοπό την αντιστροφή της μείωσης των πληθυσμών επικονιαστών το αργότερο έως το 2030.
Ειδικά μέτρα για το οικοσύστημα
Ο κανονισμός καθορίζει ειδικές απαιτήσεις για διάφορους τύπους οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής γης, των δασών και των αστικών οικοσυστημάτων.
Τα κράτη μέλη θα θεσπίσουν μέτρα με στόχο την ενίσχυση δύο από αυτούς τους τρεις δείκτες:
• τον πληθυσμό των πεταλούδων των χορτολιβαδικών εκτάσεων,
• το απόθεμα οργανικού άνθρακα σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις,
• τα ορυκτά εδάφη και το μερίδιο γεωργικών εκτάσεων με χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας.
Η αύξηση του πληθυσμού των δασικών πτηνών και η διασφάλιση ότι δεν θα υπάρξει καθαρή απώλεια στους αστικούς χώρους πρασίνου και στην κάλυψη του θόλου των δέντρων μέχρι το τέλος του 2030 αποτελούν επίσης βασικά μέτρα αυτού του νέου νόμου.
Τα κράτη μέλη θα θέσουν σε εφαρμογή μέτρα με στόχο την αποκατάσταση των αποστραγγισμένων τυρφώνων και θα βοηθήσουν στη φύτευση τουλάχιστον τριών δισεκατομμυρίων επιπλέον δέντρων έως το 2030 σε επίπεδο ΕΕ. Προκειμένου να μετατραπούν τουλάχιστον 25.000 χιλιόμετρα ποταμών σε ποταμούς ελεύθερης ροής έως το 2030, τα κράτη μέλη θα λάβουν μέτρα για την άρση των ανθρωπογενών φραγμών στη συνδεσιμότητα των επιφανειακών υδάτων.
Εθνικά σχέδια αποκατάστασης
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα κράτη μέλη πρέπει να προγραμματίσουν εκ των προτέρων και να υποβάλουν εθνικά σχέδια αποκατάστασης στην Επιτροπή, δείχνοντας πώς θα επιτύχουν τους στόχους. Πρέπει επίσης να παρακολουθούν και να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με την πρόοδό τους, με βάση δείκτες βιοποικιλότητας σε επίπεδο ΕΕ.
Επόμενα βήματα
Ο κανονισμός θα δημοσιευθεί τώρα στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ. Θα τεθεί σε άμεση εφαρμογή σε όλα τα κράτη μέλη.
Έως το 2033, η Επιτροπή θα επανεξετάσει την εφαρμογή του κανονισμού και τις επιπτώσεις του στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της δασοκομίας, καθώς και τις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις του.
Ιστορικό
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νόμο για την αποκατάσταση της φύσης στις 22 Ιουνίου 2022, στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, η οποία αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Πάνω από το 80% των ευρωπαϊκών οικοτόπων είναι σε κακή κατάσταση. Οι προηγούμενες προσπάθειες για την προστασία και τη διατήρηση της φύσης δεν μπόρεσαν να αντιστρέψουν αυτή την ανησυχητική τάση.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, για πρώτη φορά, ο κανονισμός αποσκοπεί στη θέσπιση μέτρων όχι μόνο για τη διατήρηση αλλά και για την αποκατάσταση της φύσης. Ο κανονισμός θα βοηθήσει την ΕΕ να εκπληρώσει τις διεθνείς δεσμεύσεις της, ιδίως το παγκόσμιο πλαίσιο βιοποικιλότητας Kunming-Montréal που συμφωνήθηκε στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα (COP15) του 2022.
