Έχουμε συνηθίσει να λέμε ότι ο λαός ποτέ δεν κάνει λάθη. Ούτε στην κρίση του ούτε στις εκλογές.
Τη φράση αυτή προβάλουν ως την αδιαμφισβήτητη μια και μόνη αλήθεια όλοι οι πολιτικοί, σύγχρονοι και παλαιότεροι, προκειμένου να «υμνήσουν» την αστική Δημοκρατία κατά τρόπο που εξυπηρετεί τις συγκυριακές τους επιδιώξεις.
Στην πραγματικότητα οι λαοί όλων των εθνών κάνουν λάθη και τα λάθη αυτά είναι συχνά τραγικά.
Η ιστορία έχει να επιδείξει εκατοντάδες τέτοιων λαθών. Στην Ελλάδα ειδικότερα, η κατά καιρούς λαϊκή ετυμηγορία υπήρξε τέτοια που σήμερα κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται υπερήφανος.
Παρουσιάζουμε, έτσι, σήμερα ορισμένα από τα τραγικά λάθη του κυρίαρχου και «αλάνθαστου» λαού, λάθη ταυτόχρονα και της ακατανίκητης Δημοκρατίας, που… τίποτε δεν φοβάται, ποτέ δεν εκβιάζεται και αδιέξοδα δεν έχει.
Και ξεκινάμε από την αρχαία Ελλάδα, όπου γεννήθηκε η Δημοκρατία, μιας και αυτό επικαλείται ο σημερινός πρωθυπουργός στα αυστηρότατα πάντα μηνύματά του προς τους ευρωπαίους εταίρους, όσο ακόμη παραμένουν τέτοιοι. Και δεν θα μιλήσουμε για τις «κυβερνήσεις» της εποχής και το πώς ο λαός τις επέλεγε, γιατί αυτό χρειάζεται μεγάλη ανάλυση. Θα μιλήσουμε, όμως, για ορισμένα πρόσωπα που η ιστορία έχει καταγράψει ως σπουδαίους άνδρες και που ο λαός, δημοκρατικά τους εξόρισε, τους καταδίκασε, τους φυλάκισε.
Ιδού η μοίρα που επεφύλαξε ο λαός σε ανθρώπους που διαμόρφωσαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό:
Ο Αισχύλος πέθανε στα 69 του στην εξορία. Το ίδιο και ο Ευριπίδης σε ηλικία 77 ετών. Ο Ηρόδοτος 79 ετών πέθανε εξόριστος, όπως και ο Αναξαγόρας στα 72 του χρόνια. Ο Αριστοφάνης πέθανε από την πείνα εξόριστος κι αυτός στα 63 του χρόνια. Ο Πυθαγόρας επίσης από πείνα στα 70 του. Ο Πλάτων σε ηλικία 80 ετών εξόριστος. Ο Ισοκράτης στα 98 στην εξορία. Ο Σοφοκλής εξόριστος από πείνα. Ο Σωκράτης καταδικάστηκε και ήπιε το κώνειο. Ο Αριστείδης εξοστρακίστηκε κι αυτός και πέθανε από πείνα. Ο Θεμιστοκλής πέθανε εξόριστος. Ο Περικλής παραιτήθηκε λόγω κατηγορίας. Ο Θουκυδίδης πέθανε εξόριστος, όπως και ο Αλκιβιάδης. Ο Φειδίας πέθανε στη φυλακή και ο Ικτίνος στην εξορία. Ο Δημοσθένης πήρε δηλητήριο. Ο Πρωταγόρας πέθανε εξόριστος.
Αυτοί και πολλοί άλλοι σπουδαίοι Έλληνες κατηγορήθηκαν για ασέβεια (ύβρις), κάποιοι για «διαπλοκή» (στρατηγοί – πολιτικοί) και κάποιοι άλλοι για… διαφθορά. Πραγματικά αίτια ήταν, βεβαίως, η λάθος κρίση των Ελλήνων, η λάθος κρίση του λαού και της δημοκρατίας. Το γεγονός δηλαδή ότι παρασύρθηκαν από τους λαοπλάνους ρήτορες της εποχής ή τους επικοινωνιολόγους, αν προτιμάτε.
Υπάρχουν, όμως, και πολλά άλλα, περισσότερο σύγχρονα παραδείγματα. Από τα τραγικά λάθη της Επανάστασης, που οδήγησαν σε εμφύλιες διαμάχες, μέχρι τις εκλογές που έχασε ο Βενιζέλος και που οδήγησαν στη Μικρασιατική τραγωδία.
Υπάρχουν επίσης πολλά ακόμη πιο σύγχρονα «λαϊκά σφάλματα», για τα οποία, όμως, θα κρίνει ο ιστορικός του μέλλοντος.
Κάποια είναι προφανή. Το γεγονός για παράδειγμα ότι την κρίσιμη ώρα ο Κώστας Καραμανλής, δια της δημοκρατικής οδού των εκλογών φυσικά, επέλεξε να αποδράσει, ήταν ένα τέτοιο ολέθριο λάθος. Όπως και η επιλογή του Γ. Παπανδρέου με το «λεφτά υπάρχουν», με το οποίο και σάρωσε στις εκλογές (στην Αιτωλοακαρνανία πήρε τη μια στις δύο ψήφους!!!). Λάθος το μνημόνιο της Δημοκρατίας, λάθος και το «να καεί να καεί…» του λαού. Μην τα ξεχνάμε αυτά…
Οι πολίτες, λοιπόν, κάνουμε λάθη. Και είναι συνήθως οι επόμενες γενιές που τα πληρώνουν. Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή. Ιδιαίτερα σήμερα που η πολιτική μεθοδολογία και η επικοινωνιακή επιστήμη έχουν αναπτυχθεί σε τέτοιο σημείο και στοχεύουν σ’ αυτό ακριβώς, στο να παραπλανούν δηλαδή τον λαό.
Στο να τον αποτρέπουν απ’ την ουσία της πολιτικής και να κατευθύνουν τις επιλογές του με κριτήριο το φαίνεσθαι και μόνο αυτό…
Ήταν λάθος του λαού που για μια ακόμη φορά πίστεψε στις προεκλογικές υποσχέσεις, θέλοντας να δοκιμάσει την για «πρώτη φορά αριστερά», αφού τίποτα δεν υπήρχε που να δικαιολογεί τα όσα ανεύθυνα του υποσχέθηκαν, τάζοντάς του ελπίδα και πληρώνοντάς τον σήμερα με τράπεζες κλειστές και διεθνή απομόνωση.
Τα λάθη, βέβαια, είναι για τους ανθρώπους, για τους λαούς! Αρκεί να τα αναγνωρίζουμε και να προσπαθούμε, κάθε φορά, να τα διορθώνουμε. Αρκεί να μαθαίνουμε απ’ αυτά. Αρκεί να έχουμε την ωριμότητα να πούμε ότι δεν είμαστε αλάνθαστοι και πως δεν ορθοτομούμε τω λόγω της αληθείας.
Ας είμαστε, συνεπώς, πολύ προσεκτικοί την ερχόμενη Κυριακή στο δημοψήφισμα. Και ας μην κάνουμε ξανά ένα λάθος, που αυτή τη φορά θα είναι ολέθριο. Και ας ενημερώσει κάποιος τον κ. πρωθυπουργό ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο ο τόπος που γέννησε τη Δημοκρατία, …είναι τόπος που γέννησε και την Ευρωπαϊκή ιδέα.
Φώτης Μπερίκος
