Οι οργανώσεις παραγωγών (ΟΠ) διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση και την προώθηση της ανάπτυξης στον τομέα των οπωροκηπευτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό γίνεται, μεταξύ άλλων, μέσω της διοχέτευσης της χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ στον τομέα.
Αυτό είναι ένα από τα συμπεράσματα της μελέτης των εθνικών στρατηγικών για βιώσιμα επιχειρησιακά προγράμματα στον τομέα των οπωροκηπευτικών για την περίοδο 2013-18, που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Γενικά, τα επιχειρησιακά προγράμματα που εφαρμόζουν οι οργανώσεις παραγωγών έχουν αποδειχθεί επιτυχημένα στη βελτίωση της ελκυστικότητας των μελών ΟΠ, στην προώθηση της συγκέντρωσης της προσφοράς και της διάθεσης στην αγορά, στην ενίσχυση της εμπορικής αξίας των προϊόντων, καθώς και στη διασφάλιση της προσαρμογής της παραγωγής στη ζήτηση.
Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν δείχνουν επίσης ότι τα επιχειρησιακά προγράμματα είχαν θετικό αντίκτυπο στον τομέα όσον αφορά τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την προστασία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος και την πρόληψη και διαχείριση κρίσεων, ενισχύοντας άλλες πολιτικές που επιδιώκουν παρόμοιους στόχους όπως μέτρα αγροτικής ανάπτυξης.
Ειδικότερα, οι ενδιαφερόμενοι ανέφεραν τις θετικές ευκαιρίες που προκύπτουν από το να είσαι μέλος μιας ΟΠ, όπως:
- Καλύτερη θέση στην αγορά: Γενικά, το μάρκετινγκ από τις οργανώσεις παραγωγών αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ της αξίας της συνολικής παραγωγής φρούτων και λαχανικών της χώρας
- βελτιωμένη πρόσβαση σε μηχανήματα συγκομιδής και επεξεργασίας
- οικονομικά πλεονεκτήματα και συνεπενδύσεις
- ανταλλαγή γνώσεων και τεχνική βοήθεια
- καλύτερη πρόσβαση στην ασφάλιση των καλλιεργειών
- πρόσβαση σε μέτρα που διασφαλίζουν την ποιότητα ή την πιστοποίηση του προϊόντος και
- αυξημένη ανθεκτικότητα σε κραδασμούς (συμπεριλαμβανομένης της σταθερότητας των τιμών) και, σε κάποιο βαθμό, στις γενικές διαρθρωτικές τάσεις, λόγω της κοινοτικής προσέγγισης.
Περίπου το 18 με 21% των συνολικών δαπανών για την περίοδο 2013-18 αφορούσε επίσης μέτρα με περιβαλλοντικούς στόχους. Η ολοκληρωμένη παραγωγή, η οποία έχει θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα του νερού και του εδάφους, αντιπροσώπευε για παράδειγμα το μεγαλύτερο μερίδιο των περιβαλλοντικών δαπανών (που αντιπροσωπεύει το 37% των συνολικών δαπανών το 2018). Άλλα μέτρα συνέβαλαν στη διατήρηση των οικοτόπων που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα και στην προστασία του εδάφους. Ένα μεγάλο μέρος των περιβαλλοντικών δράσεων σχετίζεται άμεσα με την παραγωγή, ενώ τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας και απόδοσης στοχεύουν ιδιαίτερα στις μεταφορές και τα μέτρα μείωσης των απορριμμάτων στο μάρκετινγκ.
Για να βοηθηθούν οι παραγωγοί που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή και κρίση, τα δύο πιο χρησιμοποιούμενα μέσα ήταν η απόσυρση από την αγορά και η ασφάλιση συγκομιδής.
Οι δραστηριότητες μάρκετινγκ, προώθησης και επικοινωνίας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη και τη διαχείριση κρίσεων, αλλά έχουν κινητοποιηθεί σε μικρότερο βαθμό.
Το 2020, υπήρχαν 1.603 οργανώσεις παραγωγών και 31 διεθνικές οργανώσεις παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών στην ΕΕ27.
Ο μεγαλύτερος αριθμός αναγνωρισμένων οργανώσεων παραγωγών σε αυτόν τον τομέα βρίσκεται στην Ισπανία (527), την Ιταλία (289), τη Γαλλία (220), την Πολωνία (196) και την Ελλάδα (128).
Η έκθεση καλύπτει την περίοδο 2013-2018 και περιλαμβάνει 19 χώρες της ΕΕ: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και τη Σουηδία. Σε αυτές τις 19 χώρες, οι δαπάνες για όλες τις οργανώσεις παραγωγών, τις διεθνικές οργανώσεις παραγωγών, τις ενώσεις οργανώσεων παραγωγών και τις διεθνικές ενώσεις οργανώσεων παραγωγών ανήλθαν σε 1.574 εκατ. ευρώ το 2018, με την Ισπανία και την Ιταλία να έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο δαπανών με 489,4 ευρώ εκατ. και 489,3 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.
Όσον αφορά τις συνολικές δαπάνες, τα στοιχεία δείχνουν αυξητική τάση για τη στήριξη που παρέχεται στον τομέα των οπωροκηπευτικών στην ΕΕ μεταξύ 2013 και 2018. Οι συνολικές δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν από τις χώρες της ΕΕ στο πλαίσιο των εθνικών στρατηγικών αυξήθηκαν κατά 20% την περίοδο καλύπτονται από αυτή τη μελέτη.
Οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών μπορούν να δημιουργήσουν ένα επιχειρησιακό ταμείο για τη χρηματοδότηση του επιχειρησιακού τους προγράμματος. Η χρηματοδοτική συνδρομή της ΕΕ περιορίζεται γενικά στο 50% του συνολικού επιχειρησιακού ταμείου, αν και μπορεί να αυξηθεί στο 60% σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Προκειμένου να διευκολυνθεί η χρηματοδοτική στήριξη των οργανώσεων παραγωγών, αναπτύσσεται και αξιολογείται σε τακτική βάση από τα κράτη μέλη μια εθνική στρατηγική για βιώσιμα επιχειρησιακά προγράμματα στον τομέα των οπωροκηπευτικών.
Σε σχέση με τις δαπάνες που καταγράφηκαν στο πλαίσιο μεμονωμένων μέτρων για ολόκληρη την περίοδο, τα μεγαλύτερα μερίδια πραγματοποιήθηκαν για μέτρα στήριξης:
- ο προγραμματισμός παραγωγής με 345,9 εκατ. ευρώ το 2013 και 417,7 εκατ. ευρώ το 2018
- τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων με 369,7 εκατ. ευρώ το 2013 και 394,3 εκατ. ευρώ το 2018.
Μία φορά ανά προγραμματική περίοδο, τα κράτη μέλη στα οποία εκτελούνται επιχειρησιακά προγράμματα απαιτείται να τα παρακολουθούν και να τα αξιολογούν για να αξιολογούν την πρόοδο προς τους καθορισμένους στόχους των εθνικών στρατηγικών.
