Για την πρόληψη της εξάπλωσης νόσων των ζώων, πολλές πτυχές της διατήρησης και μετακίνησης μικρών μηρυκαστικών ρυθμίζονται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (νόμος για την υγεία των ζώων, AHL) σχετικά με τις μεταδοτικές νόσους των ζώων.
Σε ότι αφορά την είσοδο της πανώλης των αιγοπροβάτων στη χώρα μας, που, παρά τα μέτρα που λαμβάνουν οι αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες εξαπλώνεται και έχει ήδη οδηγήσει σε χιλιάδες θανατώσεις ζώων, είναι προφανές ότι οι Κανονισμοί δεν τηρήθηκαν….
Πριν και κατά τη διάρκεια της αποστολής
Ο κανονισμός 2019/2035 θεσπίζει κανόνες για τις εγκαταστάσεις στις οποίες διατηρούνται χερσαία ζώα και για την ιχνηλασιμότητα των εν λόγω ζώων εντός της Ένωσης. Κατά γενικό κανόνα, οι εγκαταστάσεις και οι μεταφορείς πρέπει να καταχωρίζονται από την αρμόδια εθνική αρχή τους. Μόνο ζώα που προέρχονται από καταχωρισμένη ή εγκεκριμένη εγκατάσταση μπορούν να μετακινηθούν σε άλλο κράτος μέλος.
Οι απαιτήσεις υγείας των ζώων για τις μετακινήσεις αιγοπροβάτων στο εσωτερικό της Ένωσης καθορίζονται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/688 της Επιτροπής, τμήμα 2. Οι εν λόγω κανόνες και τα μέτρα μετριασμού του κινδύνου διασφαλίζουν ότι οι μετακινήσεις των ζώων δεν ενέχουν σημαντικό κίνδυνο εξάπλωσης νόσων που επηρεάζουν την υγεία των ανθρώπων ή των ζώων.
Υπάρχουν κανόνες βιοασφάλειας για τη μεταφορά ζώων: τα ζώα δεν πρέπει να μπορούν να διαφύγουν και τα περιττώματα δεν πρέπει να πέφτουν, πρέπει να είναι δυνατή η μακροσκοπική επιθεώρηση. Ο καθαρισμός και η απολύμανση πρέπει να πραγματοποιούνται το συντομότερο δυνατό μετά τη μεταφορά.
Τα ζώα θα πρέπει να μετακινούνται απευθείας από την εγκατάσταση προέλευσης στον προορισμό. Κατά παρέκκλιση, μπορούν να συγκεντρώνονται σε εγκαταστάσεις εγκεκριμένες από την αρμόδια αρχή [άρθρο 94 παράγραφος 1 στοιχείο α) του AHL].
Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων μπορούν να μετακινούν αιγοπρόβατα προς άλλο κράτος μέλος μόνον εφόσον τηρείται το άρθρο 15 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/688 (π.χ. υγειονομικές εγγυήσεις για ορισμένες νόσους). Οι μετακινήσεις προς ζώνη απαλλαγμένη από νόσο ή με προγράμματα εκρίζωσης πρέπει να πληρούν ειδικές προϋποθέσεις (άρθρο 16 και άρθρο 17). Τα αιγοπρόβατα που μετακινούνται σε άλλο κράτος μέλος για άμεση σφαγή πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του άρθρου 18 του παρόντος κανονισμού.
Μια εγκατάσταση, μια ζώνη ή ολόκληρη η επικράτεια κράτους μέλους μπορεί να καταστεί απαλλαγμένη από νόσο για τη διευκόλυνση του εμπορίου σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/689 της Επιτροπής.
Οι κατάλογοι των κρατών μελών και των περιφερειών που έχουν χαρακτηριστεί ως απαλλαγμένα από ορισμένες νόσους, π.χ. βρουκέλλωση, ή στο πλαίσιο προγράμματος εκρίζωσης, καθορίζονται στον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2021/620 της Επιτροπής. Για ενημερωτικούς σκοπούς, μπορείτε επίσης να συμβουλευθείτε τους χάρτες των κρατών μελών και των περιφερειών τους με καθεστώς απαλλαγμένου από νόσο και εγκεκριμένα προγράμματα εκρίζωσης.
Στο TRACES NT πρέπει να δημιουργηθεί πιστοποιητικό υγείας των ζώων [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2021/403 της Επιτροπής] στο οποίο, πριν από την αποστολή, επίσημος κτηνίατρος βεβαιώνει ότι τα ζώα πληρούν όλες τις απαιτήσεις για τις μετακινήσεις μεταξύ κρατών μελών. Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων μπορούν να δημιουργήσουν μόνοι τους αυτό το έγγραφο, προκειμένου να το παρουσιάσουν στον επίσημο κτηνίατρο. Το πιστοποιητικό συνοδεύει τα ζώα καθ' όλη τη διάρκεια της μεταφοράς. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη βάση δεδομένων TRACES είναι διαθέσιμες εδώ.
Στον προορισμό
Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων εγκαταστάσεων και σφαγείων που παραλαμβάνουν δεσποζόμενα χερσαία ζώα από άλλο κράτος μέλος πρέπει να ελέγχουν τα ζώα, την ορθή ταυτοποίησή τους και εάν η τεκμηρίωση είναι πλήρης. Εάν διαπιστώσουν οποιαδήποτε παρατυπία, πρέπει να ενημερώσουν την αρμόδια αρχή του τόπου προορισμού. Στην περίπτωση αυτή, τα ζώα πρέπει να απομονώνονται έως ότου η αρμόδια αρχή υποδείξει πώς να προχωρήσουν.
Δεδομένου ότι δεν διενεργούνται συνοριακοί έλεγχοι για τις μετακινήσεις μεταξύ των κρατών μελών, διενεργούνται δειγματοληπτικοί έλεγχοι χωρίς διακρίσεις κατά τη διαδρομή και στον προορισμό σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/625 για τους επίσημους ελέγχους (OCR), ώστε να διασφαλίζεται ότι τα φορτία συμμορφώνονται με τις εγγυήσεις που παρέχονται από το πιστοποιητικό υγείας των ζώων.
Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στο άρθρο 127 του AHL
Είσοδος στην ΕΕ
Τα αιγοπρόβατα πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις υγείας των ζώων που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου («νόμος για την υγεία των ζώων»). Το μέρος V του εν λόγω κανονισμού καθορίζει τους γενικούς όρους υγείας των ζώων για την είσοδο αιγοπροβάτων στην ΕΕ.
Στόχος αυτής της εναρμόνισης είναι να διασφαλιστεί ότι οι ίδιες αρχές για την είσοδο αιγοπροβάτων στην ΕΕ εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη και να αποτραπεί η είσοδος στην ΕΕ των ζώων που είναι φορείς μολυσματικών ασθενειών που είναι επικίνδυνες για τα ζώα ή τον άνθρωπο.
Οι γενικές απαιτήσεις υγείας των ζώων και οι απαιτήσεις που πρέπει να πληροί μια τρίτη χώρα για να της επιτραπεί η είσοδος ζώων στην ΕΕ βασίζονται:
• το υγειονομικό καθεστώς των ζώων, άλλων ζώων και άγριων ζώων·
• τη νομοθεσία της τρίτης χώρας·
• τους κανόνες της χώρας σχετικά με την πρόληψη και τον έλεγχο των ασθενειών των ζώων·
• την οργάνωση, τη δομή, τις αρμοδιότητες και τις εξουσίες των κτηνιατρικών υπηρεσιών·
• μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων (WOAH)·
• την τακτικότητα και την ταχύτητα των πληροφοριών σχετικά με τις λοιμώδεις νόσους των ζώων που παρέχονται από την τρίτη χώρα στην Επιτροπή και στον WOAH.
Ο κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/692 της Επιτροπής καθορίζει ειδικές απαιτήσεις υγείας των ζώων για τρίτες χώρες, συμπληρώνοντας τα μέτρα που προβλέπονται στο μέρος II του AHL. Σε αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η απουσία ασθενειών (π.χ. αφθώδης πυρετός), οι περίοδοι παραμονής στη χώρα καταγωγής, οι απαιτήσεις για τις εγκαταστάσεις προέλευσης, οι υγειονομικές απαιτήσεις για τα ζώα και η πιστοποίηση.
Είναι δυνατή η περιφερειοποίηση μιας χώρας. Αυτό σημαίνει ότι, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας των ζώων και τις εγγυήσεις που προσφέρει η εν λόγω χώρα, μόνο ένα μέρος της επικράτειάς της μπορεί να εγκριθεί για την είσοδο στην ΕΕ.
Εγκεκριμένες χώρες («χώρες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο»)
Με βάση τις αρχές που περιέχονται στον νόμο για την υγεία των ζώων [κανονισμός (ΕΕ) 2016/429], τις ειδικές απαιτήσεις του κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2020/692 και τα αποτελέσματα του ελέγχου της Επιτροπής που διενεργήθηκε για να εξακριβωθεί ότι πληρούνται ορθά όλα τα κριτήρια, μπορεί να επιτραπεί στην τρίτη χώρα η είσοδος αιγοπροβάτων στην Ένωση. Αυτό απαιτεί τη συμπερίληψη στον κατάλογο τρίτων χωρών ή εδαφών ή ζωνών τους που καθορίζονται στο παράρτημα II του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2021/404 της Επιτροπής.
Η είσοδος αιγοπροβάτων στην Ένωση επιτρέπεται μόνο από χώρες εκτός ΕΕ στις οποίες υπάρχει συγκεκριμένο υπόδειγμα υγειονομικού και επίσημου πιστοποιητικού, όπως παρατίθεται στη στήλη 5 του πίνακα στο μέρος 1 του παραρτήματος II του εν λόγω εκτελεστικού κανονισμού. Για τα αιγοπρόβατα, μια τρίτη χώρα μπορεί να καταχωριστεί στον κατάλογο για την είσοδο στην ΕΕ [βλέπε μέρη 1 και 2 του παραρτήματος II του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2021/404]:
• ζώα για περαιτέρω διατήρηση σύμφωνα με το υπόδειγμα OV/CAP-X, ή/και
• ζώα που προορίζονται για σφαγή σύμφωνα με το υπόδειγμα OV/CAP-Y.
Αξιολόγηση της νόσου
Μόλις περιληφθεί στο παράρτημα II του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2021/404, μια τρίτη χώρα ή έδαφος ή ζώνη αυτών εγκρίνεται καταρχήν για την είσοδο στην ΕΕ. Ωστόσο, πριν από την είσοδο αιγοπροβάτων στην ΕΕ, απαιτούνται περαιτέρω βήματα: Αξιολόγηση της συγκεκριμένης κατάστασης της νόσου και, κατά συνέπεια, καθορίζονται πρόσθετες απαιτήσεις για την ελαχιστοποίηση των δυνητικών κινδύνων εκδήλωσης νόσου. Αυτά καθορίζονται στο μέρος 4 του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 2021/404 και περιλαμβάνουν:
• ειδικούς όρους (στήλη 6), π.χ. ορισμένες παρεκκλίσεις από τις απαιτήσεις ταυτοποίησης των ζώων·
• ειδικούς όρους (στήλη 7) με βάση το καθεστώς υγείας των ζώων σε χώρα εκτός ΕΕ που περιλαμβάνεται στον κατάλογο, γεγονός που υποδηλώνει την αναγνώριση από την ΕΕ της απαλλαγής από ορισμένες νόσους των ζώων στις εν λόγω χώρες.
Εάν απαιτούνται πρόσθετες απαιτήσεις, ο επίσημος κτηνίατρος της χώρας εξαγωγής εκτός ΕΕ πρέπει να εξασφαλίζει τη συμπλήρωση των σχετικών τμημάτων του υγειονομικού πιστοποιητικού/επίσημου πιστοποιητικού.
Επίσημα πιστοποιητικά
Ένα επίσημο πιστοποιητικό υγείας των ζώων πρέπει να συνοδεύει τα αιγοπρόβατα που προσκομίζονται για είσοδο στην ΕΕ. Τα σχετικά υποδείγματα των εν λόγω πιστοποιητικών (υπόδειγμα OV/CAP-X για ζώα που προορίζονται για περαιτέρω διατήρηση και υπόδειγμα OV/CAP-Y για ζώα που προορίζονται για σφαγή) καθορίζονται στα κεφάλαια 4 και 5 του παραρτήματος II του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2021/403.
Οι βασικές πληροφορίες σχετικά με τη χώρα καταγωγής εκτός ΕΕ, τον τόπο προορισμού και την ταυτοποίηση των ζώων στην εγκατάσταση πρέπει να περιλαμβάνονται στο πιστοποιητικό υγείας των ζώων. Περιλαμβάνει επίσης βεβαίωση που εγγυάται ότι η τρίτη χώρα συμμορφώνεται με ορισμένες απαιτήσεις δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένου του ότι τα ζώα προέρχονται από εκμεταλλεύσεις απαλλαγμένες από ορισμένες ζωονοσογόνες ασθένειες (βρουκέλλωση, άνθρακας και λύσσα), δεν έχουν υποβληθεί σε ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές και ορμόνες και συμμορφώνονται με ορισμένες απαιτήσεις σχετικά με τις ΜΣΕ.
Ένας επίσημος κτηνίατρος στην εγκεκριμένη τρίτη χώρα πρέπει να υπογράψει το πιστοποιητικό υγείας των ζώων για να βεβαιώσει ότι πληρούνται όλοι οι σχετικοί όροι του πιστοποιητικού. Η πιστοποίηση πρέπει να συνοδεύει τα ζώα καθ' οδόν προς την ΕΕ και να προσκομίζεται κατά την είσοδο στην ΕΕ σε εγκεκριμένο συνοριακό σταθμό ελέγχου της ΕΕ.
Συνοριακές επιθεωρήσεις
Τα ζώντα ζώα που εισέρχονται στην Ένωση επιθεωρούνται σε συνοριακό σταθμό ελέγχου. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2019/2130 προβλέπει λεπτομερείς κανόνες για τους επίσημους ελέγχους στους συνοριακούς σταθμούς ελέγχου των ζώων που εισέρχονται στην Ένωση από τρίτες χώρες.
