Στόχος της αξιολόγησης είναι να εκτιμηθεί η συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ενίσχυσης της παγίδευσης του άνθρακα, καθώς και της προώθησης της βιώσιμης ενέργειας.
Το πεδίο εφαρμογής της αξιολόγησης, που ανατέθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Πολωνίας, είναι η αξιολόγηση του ειδικού στόχου 4 της ΚΓΠ: «συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ενίσχυσης της παγίδευσης του άνθρακα, καθώς και της προώθησης της βιώσιμης ενέργειας».
H αξιολόγηση αυτή είχε ως στόχο να απαντήσει στα ακόλουθα ερωτήματα:
▪ Σε ποιο βαθμό συμβάλλει το ΠΑΑ στον στόχο της ΚAΠ για τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων και της δράσης για το κλίμα;
▪ Σε ποιο βαθμό οι παρεμβάσεις του ΠΑΑ στηρίζουν την πρόληψη της διάβρωσης του εδάφους και τη βελτίωση της διαχείρισής του;
▪ Σε ποιο βαθμό οι παρεμβάσεις του ΠΑΑ υποστηρίζουν τη διατήρηση και τη δέσμευση του άνθρακα στη γεωργία και τη δασοκομία;
Το κύριο κριτήριο αξιολόγησης είναι η αποτελεσματικότητα.
Η έκθεση συνδυάζει ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους (βιβλιογραφικές μελέτες, περιγραφική και συγκριτική ανάλυση, ομάδα εμπειρογνωμόνων, περιγραφική στατιστική, πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση, ανάλυση δείκτη, ανάλυση τάσεων, μεθόδους αντιπαραδειγμάτων και χωρική ανάλυση).
Όσον αφορά τους περιορισμούς, η κύρια πρόκληση ήταν η συλλογή δεδομένων σχετικά με τα χαρακτηριστικά του εδάφους, αλλά υπήρχε επίσης έλλειψη δεδομένων παρακολούθησης σχετικά με τους πόρους άνθρακα που αποθηκεύονταν πριν από την έναρξη του προγράμματος. Επιπλέον, ήταν δύσκολο να ληφθούν δορυφορικά δεδομένα λόγω ανεπαρκούς αριθμού εικόνων χωρίς σύννεφα.
Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, η έκθεση κατέληγε στο συμπέρασμα ότι:
• Η παροχή επαγγελματικής κατάρτισης και απόκτησης δεξιοτήτων σε περιβαλλοντικά θέματα, καθώς και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε περιβαλλοντικά θέματα, μπορεί να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων στη γεωργική εκμετάλλευση για τη μεγιστοποίηση της ενίσχυσης που παρέχεται στο πλαίσιο του ΠΑΑ.
• Τα σύγχρονα μηχανήματα καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα ανά εκτάριο, ενώ οι μηχανικές επεξεργασίες αντικαθιστούν τις χημικές επεξεργασίες (π.χ. ζιζανιοκτόνα). Συνιστάται οι επενδύσεις να συνεχίσουν να στηρίζουν την ακριβή λίπανση, την αποφυγή των εκπομπών και τη διατήρηση και απομόνωση του άνθρακα του εδάφους.
• Τα υφιστάμενα μέτρα του ΠΑΑ δεν έχουν αντιμετωπίσει επαρκώς το πρόβλημα της γεωργικής ξηρασίας και των συναφών περιβαλλοντικών κινδύνων.
• Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο τρόπος με τον οποίο η στήριξη των μειονεκτικών περιοχών επηρεάζει τη διαχείριση του κλίματος και των πόρων. Ως εκ τούτου, συνιστάται να εξεταστούν σενάρια αύξησης των δεσμεύσεων για μειονεκτικές περιοχές που έχουν μετρήσιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις πέραν της διατήρησης της βιώσιμης γεωργικής παραγωγής, συμπεριλαμβανομένου ενός σεναρίου διακοπής της στήριξης των μειονεκτικών περιοχών σε πεδινές περιοχές.
• Οι εμπειρογνώμονες της ομάδας συνέστησαν ελαφρά αύξηση του επιπέδου εφαρμογής του μέτρου για τη βιολογική γεωργία. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της ανάλυσης αντιπαραδειγμάτων δείχνουν ότι η εφαρμογή του μέτρου μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο έδαφος.
• Τα αποτελέσματα της ανάλυσης των γεωργικών εκπομπών σε εθνικό επίπεδο εξακολουθούν να δείχνουν μια μικρή αλλά σταθερή τάση αύξησης των εκπομπών. Για τη μείωση των γεωργικών εκπομπών, η κλίμακα των κλιματικών επιπτώσεων θα πρέπει να αυξηθεί με την επέκταση της έκτασης της γεωργικής γης στην οποία εφαρμόζονται ακριβείς πρακτικές λίπανσης.
Όσον αφορά το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα:
• Δεν υπάρχει σχέση μεταξύ της θέσης των μέτρων για την προστασία των εδαφών και των υδάτων και της βιώσιμης γεωργίας με την εμφάνιση εντατικοποιημένων διεργασιών διάβρωσης των υδάτων σε βουνά και πρόποδες και τη συγκέντρωσή τους σε ορισμένες περιοχές.
• Υπάρχει υποψία ανεπαρκούς γνώσης των αρχών της αντιδιαβρωτικής διαχείρισης μεταξύ των γεωργών. Συνιστάται να κλιμακωθεί η διάδοση των γνώσεων σχετικά με τις πρακτικές διαχείρισης της διάβρωσης και την κατάρτιση/παροχή συμβουλών για να καταδειχθούν τα οφέλη της ορθής διαχείρισης του εδάφους.
• Η ανάλυση των αντιπαραδειγμάτων δεν επιβεβαίωσε τον καθαρό αντίκτυπο των μέτρων στη διατήρηση του εδάφους και των υδάτων, στη βιώσιμη γεωργία και στις μειονεκτικές περιοχές. Κατέδειξε αρνητικό καθαρό αντίκτυπο της εφαρμογής της βιολογικής γεωργίας, ο οποίος συνίσταται στη μείωση των επιπέδων άνθρακα στο έδαφος και στην αύξηση της διάβρωσης.
• Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί πώς η υποστήριξη των μειονεκτικών περιοχών επηρεάζει τα εδάφη. Η ανάλυση αντιπαραδειγμάτων έδειξε πτωτική τάση στη χώρα όσον αφορά το pH του εδάφους και τα αποθέματα άνθρακα και αφομοιώσιμου φωσφόρου και δεν επιβεβαίωσε τα καθαρά αποτελέσματα του μέτρου των μειονεκτικών περιοχών.
• Οι εμπειρογνώμονες της ομάδας συνέστησαν ελαφρά αύξηση του επιπέδου εφαρμογής του μέτρου για τη βιολογική γεωργία. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της ανάλυσης αντιπαραδειγμάτων δείχνουν ότι το μέτρο μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο έδαφος.
• Η ανάλυση αντιπαραδειγμάτων έδειξε μικτά καθαρά αποτελέσματα των δεσμών μέτρων για τη φύση, τα οποία συνίστανται σε μείωση της διάβρωσης και των επιπέδων θρεπτικών ουσιών.
Όσον αφορά το τρίτο ερώτημα:
• Το μερίδιο των νέων δασών και των δασωμένων περιοχών είναι ελάχιστο όσον αφορά τη δομή της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης και, ως εκ τούτου, ο «στόχος 5Ε» δεν υλοποιείται επαρκώς. Υπάρχουν περισσότερα από δύο εκατομμύρια εκτάρια αδήλωτης γης στη χώρα που θα μπορούσαν να δασωθούν. Αυτό δεν συμβαίνει για διάφορους λόγους, για παράδειγμα, για την ανάγκη διατήρησης του δάσους μετά τη λήξη της δέσμευσης. Ειδικότερα, η δάσωση δύσκολα πραγματοποιείται στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων, καθώς η γη εκεί αντιμετωπίζεται ως επένδυση κεφαλαίου.
