Πρώτα από όλα πρέπει να δούμε την πραγματικότητα κατάματα για να μπορέσουμε επιτέλους να την αντιμετωπίσουμε, να προχωρήσουμε μπροστά και να εκμεταλλευθούμε τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις του μέλλοντος.
Η πραγματικότητα αυτή δείχνει ότι και στην αγροτική οικονομία επεκράτησαν λογικές απαξίωσης της ίδιας της παραγωγικής διαδικασίας, νοοτροπίες που έπληξαν την αγροτική παραγωγή της χώρας. Και την ίδια στιγμή, η γραφειοκρατία και το διαρκώς αυξανόμενο κόστος παραγωγής δυσχεραίνουν και όσους επιμένουν στο παραγωγικό μοντέλο.
Στην ΠΑΣΕΓΕΣ είχαμε πάντα την άποψη ότι πρέπει πρώτα να διασφαλίσουμε την παραγωγή... και μετά όλα τα υπόλοιπα.
Δεν μπορεί όμως ο αγρότης ολομόναχος. Πρέπει να απαλλαγεί από γραφειοκρατία και θεσμικές αγκυλώσεις, να ωθηθεί σε νέες επενδύσεις και να έχει πρόσβαση στα εμπορικά δίκτυα.
Προσωπικά, εκτιμώ ότι η νέα ΚΑΠ μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για μια ουσιαστική μεταβολή των εθνικών μας προτεραιοτήτων, ως προς την παραγωγή, με περισσότερο «επιθετικό» χαρακτήρα σε ό,τι έχει να κάνει με τις εξαγωγές. Οι Συνεταιρισμοί εκ του ρόλου τους μπορούν να συμβάλουν έτι περαιτέρω σ’ αυτό, αρκεί να τους επιτραπεί. Ας γίνει, όμως, κατανοητό, ότι τις αποφάσεις δεν τις παίρνουν οι Συνεταιρισμοί, ότι το πλαίσιο δεν το ορίζουν οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου. Η ΠΑΣΕΓΕΣ, ως κορυφαίος ιδεολογικός και συντονιστικός φορέας των Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων της χώρας, υποστηρίζει, προωθεί, ενισχύει κάθε προσπάθεια που κινείται στην κατεύθυνση της ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας. Και το κάνει έχοντας πάντα υπόψιν της ότι χρειάζονται συνέργειες. Δυστυχώς, η εμπειρία αποδεικνύει ότι συχνά, αντί για συνεργασίες και διάθεση διόρθωσης των στρεβλώσεων που ταλανίζουν τους παραγωγούς και υπονομεύουν την αγροτική και κατ’ επέκταση την εθνική οικονομία, συναντάμε εμπόδια και συμπεριφορές άρνησης, ακόμη και για τα προφανή και αυτονόητα.
Αν κάποιος επιθυμεί την ανάδειξη ενός προϊόντος κατά τρόπο που θα επιτρέψει σ’ αυτό το προϊόν να αποκτήσει προστιθέμενη αξία, αυτός είναι εκείνος που το παράγει. Σε ότι αφορά την ποιότητα των ελληνικών προϊόντων δε, είναι, νομίζω, περιττό να παρατεθούν εδώ επιχειρήματα, που κανένα νόημα δεν έχουν, αφού όλοι γνωρίζουμε το τι πραγματικά ισχύει. Και το γνωρίζουν και στο εξωτερικό. Το πρόβλημα είναι πως προσαρμοζόμαστε στις πρόσθετες απαιτήσεις και πως οι έχοντες την ευθύνη, διευκολύνουν, ή με τις αποφάσεις τους δυσχεραίνουν την προσπάθεια διάθεσης των προϊόντων μας. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε καταστάσεις όπως αυτές που οδήγησαν στο Ρωσικό εμπάργκο. Μιλάω για ένα πλέγμα πολιτικών επιλογών, που μας καθιστούν άοπλους σε έναν ιδιαίτερα σκληρό πόλεμο αγορών. Είναι θέματα που ξεκινούν απ’ το κόστος παραγωγής και την υπερφορολόγηση και εκτείνονται σε ζητήματα διακρατικών συμφωνιών.
Η φέτα είναι ίσως το πλέον ενδεικτικό παράδειγμα. Δεν ξέρω πόσο ικανοποιημένοι μπορούμε να είμαστε για την προστασία του ονόματος, που πολλοί προσπαθούν να υποκλέψουν, ξέρω όμως ότι το «σήμα» της ελληνικής φέτας είναι το διαβατήριο και για άλλα προϊόντα. Που μπορούν και πρέπει κι αυτά να αποκτήσουν την προστιθέμενη αξία που δύνανται να απολαύσουν. Δυο είναι οι προϋποθέσεις: Εγχώρια επεξεργασία-τυποποίηση, άρα επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα. Και «επιθετική», όπως προανέφερα, πολιτική προώθησης-εξαγωγών, δηλαδή κατοχύρωση και προστασία των προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ, άρση των εμποδίων που σήμερα δυσχεραίνουν κάθε προσπάθεια και συμπράξεις, αφού και σε αυτή την περίπτωση, όμως, ισχύει το «η ισχύς εν τη ενώσει», πράγμα που σημαίνει ότι στο διεθνές, παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, πολύ περισσότερο δε σε συνθήκες κρίσης και ανελέητου ανταγωνισμού, πρέπει να υπάρξουν ισχυρά σχήματα. Είναι, επομένως, ανάγκη εξετάσουμε σοβαρά τα περιθώρια σύμπραξης σε τέτοια σχήματα, ώστε από καλύτερη διαπραγματευτική θέση να υπηρετήσουμε το συμφέρον του παραγωγού και να ενισχύσουμε την εξαγωγική μας δυνατότητα, υπηρετώντας έτσι το σύνολο, το εθνικό συμφέρον. Μπορεί το ΠΟΠ-ΠΓΕ να είναι το «διαβατήριο», οι συνεταιρισμοί, όμως, είναι το «όχημα». Μόνον οι συνεταιρισμοί μπορούν να «χτίσουν» στις αγορές του εξωτερικού ισχυρά brand names.
Αν η ιδέα του «συνεταιρίζεσθαι και επιχειρείν», οι αρχές του συνεταιριστικού κινήματος βρουν πεδίο εφαρμογής, μόνο οφέλη μπορεί να υπάρξουν. Το ότι κάποιοι συνεταιρισμοί έχουν ίσως αποτύχει, δεν σημαίνει ότι είναι αποτυχημένο το ίδιο το μοντέλο των συνεταιρισμών. Αυτό είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, που προφανώς και περιλαμβάνουν τις λάθος επιλογές, έχουν, όμως, να κάνουν και με το γεγονός της προσπάθειας ελέγχου των συνεταιρισμών, πράγμα που σε κανένα άλλο ευρωπαϊκό κράτος δεν συμβαίνει. Και εδώ υπάρχει μια (εσκεμμένη;) παρανόηση: Είναι άλλο το συνεταιριστικό κίνημα και άλλο ο συνδικαλισμός. Η σύγχυση και η αλληλοεπικάλυψη εξυπηρετεί μόνο την αφ’ υψηλού πολιτική εποπτείας, που στην πραγματικότητα «στραγγαλίζει» τους συνεταιρισμούς.
Κάτι ανάλογο έκανε το κράτος και με την ΠΑΣΕΓΕΣ, παρακρατώντας τα χρήματα των αγροτών, που κάθε χρόνο πληρώνοντας και παρανομώντας, αφού ο νόμος ορίζει ρητά ότι πρέπει να καταβάλλονται για το σκοπό, που πληρώνουν οι αγρότες σε όλη τη χώρα. Το ελληνικό κράτος δείχνει αδύναμο να καταλάβει ότι ο μεγάλος του σύμμαχος στην προσπάθεια παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, δεν μπορεί να είναι άλλος από το συνεταιριστικό δίκτυο, που λειτουργεί και υπό την καθοδήγηση της ΠΑΣΕΓΕΣ. Κάθε είδους συμφέροντα πολέμησαν και πολεμούν τους συνεταιρισμούς, χωρίς μέχρι τώρα να καταφέρουν τίποτα. Η συνεταιριστική δράση υπάρχει και τώρα μέσα στην κρίση αναδεικνύεται σε βασικό «παίκτη» του παραγωγικού σχεδιασμού.
Βέβαια, ήρθε η ώρα και εμείς, ως ΠΑΣΕΓΕΣ, να δραστηριοποιηθούμε κατά τρόπο που θα δώσει διεξόδους, υπερβαίνοντας κακοδαιμονίες και εσωστρέφειες που δεν μας επέτρεψαν έως τώρα να εκδηλώσουμε στην πραγματική τους διάσταση αυτό που ως απτό και μετρήσιμο αποτέλεσμα μπορούμε να δώσουμε. Το κάνουμε ήδη και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Ο κόσμος γύρω μας έχει αλλάξει και αλλάζει διαρκώς, οπότε δεν μπορεί παρά να αλλάξουμε κι εμείς.
Θωμάς Κουτσουπιάς
Αναπληρωτής Πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ
∗ 'Αρθρο στην εφημερίδα Ναυτεμπορική και στο ένθετο Τρόφιμα-Ποτά
