Με λιγότερο από το ένα πέμπτο των στόχων σε πορεία εκπλήρωσης, ο κόσμος αποτυγχάνει να εκπληρώσει την υπόσχεση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, προειδοποιεί νέα έκθεση του ΟΗΕ.
Με μόλις έξι χρόνια να απομένουν, η τρέχουσα πρόοδος υπολείπεται κατά πολύ από αυτό που απαιτείται για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Χωρίς τεράστιες επενδύσεις και περαιτέρω δράση, η επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης – το σχέδιο για έναν πιο ανθεκτικό και ευημερούντα κόσμο και ο τρόπος για την έξοδο από τις τρέχουσες παγκόσμιες κρίσεις – θα παραμείνει άπιαστη, προειδοποιεί η Έκθεση 2024 για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Κόσμος σε μεγάλη αναταραχή
Η έκθεση διαπιστώνει ότι μόνο το 17% των σκοπών των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης βρίσκεται επί του παρόντος σε καλό δρόμο, ενώ σχεδόν οι μισοί από αυτούς παρουσιάζουν ελάχιστη ή μέτρια πρόοδο και πάνω από το ένα τρίτο έχει μείνει στάσιμο ή υποχωρεί. Οι παρατεταμένες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19, οι κλιμακούμενες συγκρούσεις, οι γεωπολιτικές εντάσεις και το αυξανόμενο κλιματικό χάος έχουν εμποδίσει σοβαρά την πρόοδο.
Σύμφωνα με την έκθεση, επιπλέον 23 εκατομμύρια άνθρωποι οδηγήθηκαν στην ακραία φτώχεια και πάνω από 100 εκατομμύρια περισσότεροι υπέφεραν από την πείνα το 2022 σε σύγκριση με το 2019. Ο αριθμός θανάτων των αμάχων σε ένοπλες συγκρούσεις εκτινάχθηκε στα ύψη το 2023. Το έτος αυτό ήταν επίσης το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ, με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να πλησιάζουν το κρίσιμο όριο των 1,5°C.
Στιγμή αποφάσεων και συνέπειας
“Η έκθεση αυτή υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ισχυρότερη και αποτελεσματικότερη διεθνή συνεργασία για τη μεγιστοποίηση της προόδου, ξεκινώντας από τώρα”, δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. “Με περισσότερα από έξι χρόνια να απομένουν, δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε την υπόσχεσή μας μέχρι το 2030 να τερματίσουμε τη φτώχεια, να προστατεύσουμε τον πλανήτη και να μην αφήσουμε κανέναν πίσω”.
Επείγουσες προτεραιότητες
Χρηματοδότηση της ανάπτυξης: Το επενδυτικό κενό των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες ανέρχεται σήμερα σε 4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Οι αναπτυσσόμενες χώρες χρειάζονται περισσότερους χρηματοδοτικούς πόρους και δημοσιονομικό χώρο. Η μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι ζωτικής σημασίας για την απελευθέρωση του όγκου χρηματοδότησης που απαιτείται για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Ειρήνη και ασφάλεια: Ο αριθμός των βίαια εκτοπισμένων ανθρώπων έχει φθάσει σε πρωτοφανές επίπεδο, σχεδόν 120 εκατομμύρια μέχρι τον Μάιο του 2024. Οι απώλειες αμάχων αυξήθηκαν κατά 72% μεταξύ 2022 και 2023 εν μέσω κλιμάκωσης της βίας, αναδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη για ειρήνη. Η επίλυση των συνεχιζόμενων συγκρούσεων μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας είναι απαραίτητη.
Διαδικασία εφαρμογής: Απαιτούνται μαζικές επενδύσεις και αποτελεσματικές συμπράξεις για να προωθηθούν οι κρίσιμες μεταβάσεις στους τομείς των τροφίμων, της ενέργειας, της κοινωνικής προστασίας, της ψηφιακής συνδεσιμότητας και άλλα.
Ιστορίες επιτυχίας και ευκαιρίες για δράση
Η έκθεση προβάλλει παραδείγματα επιτυχίας και ανθεκτικότητας που μπορούν να αξιοποιηθούν με αποφασιστική δράση.
Τα αξιοσημείωτα πρόσφατα βήματα στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για παράδειγμα, αναδεικνύουν μια σαφή πορεία προς μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση. Τα κορίτσια στις περισσότερες περιοχές έχουν επιτύχει στην ισότητα και μάλιστα έχουν ξεπεράσει τα αγόρια όσον αφορά την ολοκλήρωση της σχολικής εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα. Η αύξηση της πρόσβασης στο διαδίκτυο κατά περίπου 70% σε μόλις οκτώ χρόνια δείχνει επίσης ότι η γρήγορη μετασχηματιστική αλλαγή είναι δυνατή. Ομοίως, οι δεκαετίες προόδου κατά του HIV/AIDS αποτελούν πρότυπο για την αντιμετώπιση άλλων πανδημιών μέσω της παγκόσμιας αλληλεγγύης και της χρηματοδότησης επιστημονικών ανακαλύψεων.
“Ξανά και ξανά, η ανθρωπότητα έχει αποδείξει ότι όταν συνεργαζόμαστε και σκεπτόμαστε συλλογικά, μπορούμε να δημιουργήσουμε λύσεις φαινομενικά δυσεπίλυτων προβλημάτων”, δήλωσε ο Li Junhua, Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ για Οικονομικές και Κοινωνικές Υποθέσεις.
Σημαντικές στιγμές για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης
Η Σύνοδος Κορυφής του Μέλλοντος, που θα πραγματοποιηθεί στις 22-23 Σεπτεμβρίου στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, θα έχει καθοριστική σημασία για την επαναφορά του κόσμου σε τροχιά επίτευξης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Οι διαβουλεύσεις στη Σύνοδο θα περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους που επιβαρύνει τόσες πολλές αναπτυσσόμενες χώρες και την επείγουσα ανάγκη μεταρρύθμισης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Σύμφωνα με την έκθεση, τόσο η Διάσκεψη για την Χρηματοδότηση της Ανάπτυξης όσο και η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Κοινωνική Ανάπτυξη το 2025 θα αποτελέσουν καίριες στιγμές για την προώθηση της δυναμικής των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Αλλά όπως τόνισε ο κος Li: “Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για λόγια – οι πολιτικές δηλώσεις πρέπει επειγόντως να γίνουν πράξεις. Πρέπει να δράσουμε τώρα, και να δράσουμε με τόλμη”.
Βασικά ευρήματα
▪ Για πρώτη φορά αυτόν τον αιώνα, η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις μισές από τις πιο ευάλωτες χώρες του κόσμου είναι πιο αργή από εκείνη των προηγμένων οικονομιών.
▪ Σχεδόν το 60% των χωρών αντιμετώπισε μέτρια έως ασυνήθιστα υψηλές τιμές τροφίμων το 2022.
▪ Με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν το 2022 σε 120 χώρες, το 55% αυτών δεν διέθετε νόμους κατά των διακρίσεων που να απαγορεύουν τις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις κατά των γυναικών.
▪ Η αυξημένη πρόσβαση στη θεραπεία έχει αποτρέψει 20,8 εκατομμύρια θανάτους που σχετίζονται με το AIDS τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
▪ Η πρόοδος στον τομέα της εκπαίδευσης εξακολουθεί να προκαλεί σοβαρή ανησυχία, καθώς μόνο το 58% των μαθητών παγκοσμίως επιτυγχάνουν την ελάχιστη επάρκεια στην ανάγνωση στο τέλος του δημοτικού.
▪ Η παγκόσμια ανεργία έφτασε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 5% το 2023, ωστόσο παραμένουν αρκετά εμπόδια για την επίτευξη αξιοπρεπούς εργασίας.
▪ Η παγκόσμια δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει αρχίσει να επεκτείνεται με πρωτοφανή ρυθμό, καθώς αυξήθηκε κατά 8,1% ετησίως τα τελευταία πέντε χρόνια.
▪ Η κινητή ευρυζωνικότητα (3G ή υψηλότερη) είναι προσβάσιμη στο 95% του παγκόσμιου πληθυσμού, από 78% το 2015.
▪ Οι υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ στους ωκεανούς προκάλεσαν ένα τέταρτο παγκόσμιο φαινόμενο λεύκανσης κοραλλιών.
▪ Τα επίπεδα των αποθεμάτων εξωτερικού χρέους παρέμειναν πρωτοφανώς υψηλά στις αναπτυσσόμενες χώρες. Περίπου το 60% των χωρών με χαμηλό εισόδημα διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ή ήδη αντιμετωπίζουν δυσκολίες σχετικά με το χρέος.
