Η επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων στη γεωργία μπορεί να βελτιώσει την επισιτιστική ασφάλεια και να συμβάλει στην καταπολέμηση της λειψυδρίας.
Η πρόσβαση στο νερό αποτελεί μείζονα πρόκληση και, σε πολλές περιοχές, το νερό είναι σήμερα πιο σπάνιο από ποτέ. Με την αύξηση της ζήτησης, η αποτελεσματική διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, της οικονομικής ανάπτυξης, της ευημερίας των κοινοτήτων και της διατήρησης των οικοσυστημάτων μας.
Η γεωργία χρησιμοποιεί σήμερα το 70% του παγκόσμιου γλυκού νερού. Καθώς οι πληθυσμοί αυξάνονται, θα απαιτείται περισσότερη γη για τη γεωργία για την κάλυψη των παγκόσμιων αναγκών σε τρόφιμα, θέτοντας τους υδάτινους πόρους υπό ακόμη μεγαλύτερη πίεση. Η επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για καλλιέργειες θα μπορούσε να μειώσει αυτή την πίεση, ενθαρρύνοντας παράλληλα τη βιώσιμη διαχείριση των γλυκών υδάτων.
Οι εξελίξεις στην τεχνολογία επεξεργασίας νερού επιτρέπουν τη χρήση περισσότερου ανακτημένου νερού όπου το γλυκό νερό είναι σπάνιο ή απουσιάζει.
Αναξιοποίητο δυναμικό
Στην Ευρώπη, τα λύματα επαναχρησιμοποιούνται ήδη για άρδευση σε ορισμένες περιοχές, αλλά υπάρχει δυνατότητα χρήσης πολύ περισσότερο. Περίπου ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα επεξεργασμένων λυμάτων επαναχρησιμοποιούνται για άρδευση στην ΕΕ κάθε χρόνο, αλλά οι επιστήμονες του Κοινού Κέντρου Ερευνων - ΚΚΕρ έχουν υπολογίσει ότι 6 φορές αυτή η ποσότητα θα μπορούσε να επαναχρησιμοποιηθεί - ένας όγκος περίπου ισοδύναμος με αυτόν της λίμνης του Λουγκάνο, στη βόρεια Ιταλία.
Η χαμηλή ευαισθητοποίηση σχετικά με τις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων και η έλλειψη συνεκτικού, υποστηρικτικού πλαισίου για την ενθάρρυνσή της υπήρξαν σημαντικά εμπόδια. Ο πρόσφατος ευρωπαϊκός κανονισμός για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων εναρμονίζει τις ποιοτικές παραμέτρους για την επαναχρησιμοποίηση του νερού στην ΕΕ για γεωργική άρδευση, ώστε να συμβάλει στην απελευθέρωση αυτού του πλήρους δυναμικού.
Εκτός από την ανακούφιση της πίεσης στους πόρους γλυκού νερού, η επαναχρησιμοποίηση του νερού έχει και άλλα οφέλη. Για παράδειγμα, τα επεξεργασμένα λύματα προσφέρουν μια πιο προβλέψιμη παροχή νερού για τους αγρότες που μπορούν έτσι να προγραμματίσουν καλύτερα τις καλλιέργειές τους. Επιπλέον, το ανακτημένο νερό μπορεί να είναι πλούσιο σε άζωτο, κάλιο και φώσφορο, θρεπτικά συστατικά. Η προσεκτική διαχείριση αυτού του πλούσιου σε θρεπτικά συστατικά νερού, λαμβάνοντας υπόψη ζητήματα όπως ο ευτροφισμός σε ορισμένες περιοχές, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της χρήσης τεχνητών λιπασμάτων, οδηγώντας σε εξοικονόμηση κόστους και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη γεωργία.
Αντιμετώπιση των κινδύνων
Η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων πρέπει να συνοδεύεται από διασφαλίσεις για τον μετριασμό των δυνητικών κινδύνων.
Τα λύματα μπορεί να περιέχουν μικρορύπους και άλλους ρύπους, όπως βιοκτόνα, μικροπλαστικά, φαρμακευτικά προϊόντα ή βακτήρια που έχουν αναπτυχθεί ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Υπάρχουν αρκετές αποτελεσματικές επεξεργασίες για την απομάκρυνση αυτών των δυνητικά επιβλαβών ουσιών από το ανακτημένο νερό, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια στην άρδευση.
Η τεκμηριωμένη επιστημονική υποστήριξη του ΚΚΕρ προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής συνέβαλε καθοριστικά στον καθορισμό των κανονιστικών απαιτήσεων για την ποιότητα των υδάτων και τη διαχείριση των κινδύνων για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΚΚΕρ βοηθούν τους φορείς εκμετάλλευσης και τους γεωργούς να διαχειρίζονται δυνητικούς κινδύνους και να διασφαλίζουν ότι η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων είναι ασφαλής για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων και για το περιβάλλον.
Η περαιτέρω συνεργασία μεταξύ διεθνών οργανισμών, κυβερνήσεων, ακαδημαϊκών κύκλων, βιομηχανίας και κοινοτήτων είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη της διαχείρισης των επεξεργασμένων λυμάτων. Αλλά κάτι τέτοιο και η προώθηση βιώσιμων πρακτικών νερού θα είναι ένα βήμα προς τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας για τους αυξανόμενους πληθυσμούς και την αντιμετώπιση της παγκόσμιας λειψυδρίας.
▪ Πάνω από το 80% των παγκόσμιων λυμάτων απορρίπτονται ανεπεξέργαστα (πάνω από 95% σε ορισμένες από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες) σε υπόγεια ύδατα, ποτάμια ή λίμνες. Αυτά τα ανεπεξέργαστα λύματα χρησιμοποιούνται επίσης μερικές φορές άμεσα ή έμμεσα για την παραγωγή δυνητικά μολυσμένων ζωοτροφών ή τροφίμων.
▪ Τα προηγμένα συστήματα επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, υποστηριζόμενα από την παρακολούθηση της ποιότητας του νερού και τους κανονισμούς, μπορούν να παρέχουν ασφαλή και σταθερή παροχή νερού για τη γεωργική παραγωγή, απελευθερώνοντας ίσες ποσότητες γλυκού νερού για πόσιμη και άλλες χρήσεις.
▪ Η επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων (TW) για άρδευση έχει τη δυνατότητα να μετριάσει τις ανισορροπίες των υδάτων άρδευσης, ιδίως σε περιοχές με λειψυδρία, και να ενισχύσει ή να διατηρήσει την παραγωγή τροφίμων με την επέκταση της αρδευόμενης γεωργίας, προωθώντας έτσι την παγκόσμια επισιτιστική και υδατική ασφάλεια.
▪ Οι προηγμένες διαδικασίες επεξεργασίας λυμάτων απαιτούν συνεχή έρευνα και αξιολογήσεις ανά τοποθεσία για οικονομικά αποδοτικές και βιώσιμες πρακτικές επαναχρησιμοποίησης.
▪ Οι τεχνολογικές ευκαιρίες μπορούν να μετατρέψουν τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων σε εγκαταστάσεις ανάκτησης νερού, ενέργειας και θρεπτικών ουσιών, επιτυγχάνοντας ουδέτερο ισοζύγιο ενέργειας-άνθρακα.
▪ Τα ολοκληρωμένα κανονιστικά πλαίσια και τα σχέδια διαχείρισης κινδύνου είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας και της βιωσιμότητας των συστημάτων επαναχρησιμοποίησης των TW και είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής και δημόσιας υγείας, καθώς και της κοινωνικής αποδοχής.
