Το ζεστό Σαββατοκύριακο 15 & 16/6/2024 στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών διεξήχθησαν δύο πολύ ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.
Το διαδικτυακό σεμινάριο «Κλιματική Αλλαγή & Κτηνοτροφία» και η εκπαιδευτική διημερίδα «Στρατηγικές Μετριασμού της Κλιματικής Αλλαγής στην Κτηνοτροφία» στα πλαίσιο του έργου «LIVECLIC-Sustainable Adaptation of Livestock Production to Climate Change», που συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρ. Επιτροπή μέσω του προγράμματος Erasmus (Capacity Building in Higher Education) με υπεύθυνο τον Ομότ. Καθηγητή Ιωσήφ Μπιζέλη και στην οργάνωση τον Επίκ. Καθηγητή Γεώργιο Λαλιώτη.
Οι ευρωπαίοι πολίτες, που χρηματοδοτούν, περισσότερο απλόχερα από όσο αντέχουν σήμερα, όλο τον προϋπολογισμό της Ευρ. Επιτροπής «διψούν» από εκλαϊκευμένη ενημέρωση για τα συμπεράσματα των ερευνών που χρηματοδοτούνται. Οι δύο εκδηλώσεις ήταν μια πολύ καλή προσπάθεια ενημέρωσης για μερικά από όσα γίνονται πίσω από τις «βαρειές» πόρτες των Πανεπιστημίων και ικανοποίησαν πλήρως, ιδιαίτερα κατά το ποσοστό που οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι με εισηγήσεις τους ενημέρωσαν για τα αποτελέσματα από το έργο στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις τους.
Από την πληθώρα των στοιχείων που παρουσιάστηκαν, σημειώνουμε:
• Την εικόνα Future farms-small & smart, για την σημασία της Κυκλικής Οικονομίας στην Ζωική Παραγωγή (Η μικρή φάρμα του μέλλοντος) Συμπεράναμε ότι το μέλλον ανήκει στην εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, στα μικρά αγροκτήματα και στις έξυπνες εκμεταλλεύσεις.
• Την Διαχείριση της εντερικής ζύμωσης που καταγράφει ότι αύξηση 1% του λίπους στο σιτηρέσιο μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του παραγόμενου μεθανίου έως 4-5% (Beauchemin)
• Φαίνεται ότι οι επιστήμονες αποδέχονται ότι η παραγωγή ζωικών διατροφικών προϊόντων αντιπροσωπεύουν το 14,5 % των παγκόσμιων ανθρωπογενών (?) εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Πολλοί λένε ότι είναι μικρότερο. Πρόκειται για το ισοζύγιο CO2 από την στιγμή που τρώει το παραγωγικό ζώο μέχρι και την κοπριά. Από ότι καταλάβαμε δεν περιλαμβάνουν το ισοζύγιο από την ανάπτυξη του φυτού, που απορροφά CO2 για την δημιουργία των βλαστών, και ίσως τελικά η διαδικασία της εκτατικής κτηνοτροφίας να απορροφά τελικά CΟ2
• Αυτό το «λανθασμένο» 14,5% αθροίζεται συνολικά στην Ελλάδα από τις αγελάδες (γάλα+κρέας)=8.99, από τα γουρούνια=2.03, από τα πτηνά=1.31, από τα βουβάλια 1.16 & από την αιγοπροβατοτροφία=1.01% της συνολικής παραγωγής CO2 …
• Από την κτηνοτροφία, ειπώθηκε, ότι ο άνθρωπος παίρνει το 34% της πρωτεΐνης που καταναλώνεται παγκοσμίως. Θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε ότι δεν παίρνουμε μόνο πρωτεΐνες, αλλά και μαλλί για ένδυση, πετσιά για εργαλεία και παπούτσια, και βέβαια καθαρίζουν τα δάση, συμβάλλουν στην διατήρηση της βιοποικιλότητας, αναζωογονούν το έδαφος, ανοίγουν δρόμους σε δύσβατες περιοχές, προστατεύουν την φύση από φωτιές κλπ
• Έως την δεκαετία 1960 επικρατούσαν τα μικρά οικογενειακά αγροκτήματα με ισόρροπη ζωική & φυτική παραγωγή, με χρήση οργανικών λιπασμάτων και τοπικών ποικιλιών & φυλών και με πλήρη ανακύκλωση αποβλήτων χωρίς επιβάρυνση εδαφών και υδάτων στην Ελλάδα
• Μετά την δεκαετία 1970 επικράτησε η κερδοσκοπική ιδιωτική οικονομική με μεγάλες παραγωγικές μονάδες ανισόρροπες στο περιβάλλον τους, με μεγάλη εξειδίκευση, με πολλά χημικά, με αλλαγές στην ισόρροπη χρήση εκτάσεων, ενώ οι ζωοτροφές έρχονται από μακρινές αποστάσεις και τα παραγόμενα τρόφιμα αποστέλλονται σε όλη την γη.
• Η «βιομηχανική-εντατική» κτηνοτροφία επιβαρύνει την ατμόσφαιρα, το έδαφος και τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα
• Τα ζώα από ντόπιες (αυτόχθονες) φυλές παρουσιάζουν μεγαλύτερη προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές, στις τοπικές ζωοτροφές και στο νερό.
• Οι κύριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από μία κτηνοτροφική μονάδα είναι: το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και το διοξείδιο του άνθρακα.
• Το μεθάνιο προέρχεται από την εντερική ζύμωση (39%) καθώς και από την αποθήκευση της κόπρου. Το υποξείδιο του αζώτου (10%) προέρχεται από την αποθήκευση της κόπρου καθώς και από την χρήση οργανικών ή ανόργανων λιπασμάτων
• Το διοξείδιο του άνθρακα προέρχεται από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, την κατανάλωση καυσίμων (πχ. πετρέλαιο) καθώς και από δραστηριότητες που γίνονται πριν ή μετά το στάδιο της παραγωγής των προϊόντων (πχ. ζωοτροφές, μεταφορές κλπ 46% + 6%)
• Αύξηση του πρωτεϊνικού περιεχομένου του σιτηρεσίου βελτιώνει την πεπτικότητα του οδηγώντας σε μειωμένες εκπομπές μεθανίου ανά κιλό παραγόμενου τελικού προϊόντος
• Βελτιώνοντας γενικότερα την πεπτικότητα ενός σιτηρεσίου με αύξηση του ποσοστού των συμπυκνωμένων ζωοτροφών μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένες εκπομπές μεθανίου έως και 15% ανά κιλό παραγόμενου γάλακτος.
• Η προσθήκη προβιοτικών στο σιτηρέσιο των ζώων συνεισφέρει θετικά στη μείωση των εκμπομπών μεθανίου στα ζώα (βελτίωση της πεπτικότητας).
• Η χρήση εμβολίου κατά συγκεκριμένων οργανισμών που εμπλέκονται στη διαδικασία της μεθανογένεσης μπορεί να μειώσει τις εκπομπές μεθανίου έως και 8%
• Η χρησιμοποίηση υψηλών συγκεντρώσεων τανινών ως πρόσθετα στο σιτηρέσιο των μικρών μηρυκαστικών μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση των εκπομπών μεθανίου έως 30% χωρίς όμως να αυξάνεται η πεπτικότητα και έως 24% σε αναπτυσσόμενους αμνούς
• Η χρήση σαπονινών (πχ από τσάι) μπορούν να μειώσουν τη μεθανογένεση έως 28%
• Η επεξεργασία των χονδροειδών ζωοτροφών (π.χ. άλεση ή τεμαχισμός) βελτιώνει την πεπτικότητα και μειώνει έως 2% την παραγωγή μεθανίου στα μηρυκαστικά
• Η συχνή απομάκρυνση της κοπριάς σε εξωτερικό χώρο αποθήκευσης θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές μεθανίου και υποξειδίου του αζώτου >40%.
• Η διαδικασία διαχωρισμού στερεών-υγρών αποβλήτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε 30% λιγότερες εκπομπές σε σύγκριση με την ακατέργαστη κοπριά.
• Το ίδιο θετικό αποτέλεσμα μπορεί να έχει η αναερόβια χώνευση της κοπριάς, όταν το βιοαέριο που παράγεται χρησιμοποιείται στη μονάδα
• Παρόμοια αποτελέσματα με την αναερόβια χώνευση έχει η απλή κάλυψη της κόπρου
• Μικρότερες εκπομπές μεθανίου παρατηρούνται μετά τη διασπορά της κοπριάς σε καλλιεργούμενες εκτάσεις ή βοσκοτόπους. Συνεπώς, η μείωση του χρόνου αποθήκευσης θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
• Η μειωμένη γονιμότητα σημαίνει ότι απαιτούνται περισσότερα ζώα αναπαραγωγής για την επίτευξη των στόχων παραγωγής και περισσότερα ζώα αντικατάστασης για τη διατήρηση του μεγέθους του κοπαδιού, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε αύξηση των εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
• Bοοειδή γαλακτοπαραγωγικής κατεύθυνσης που είχαν προσβληθεί από διάφορες ασθένειες καταγράφηκε να παράγουν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως και 24% περισσότερο ανά μονάδα παραγόμενου γάλακτος σε σχέση με υγιή ζώα
• Σε βοοειδή κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης που είχαν προσβληθεί από διάφορες ασθένειες η αύξηση στις εκπομπές αεριών του θερμοκηπίου ανήλθε έως 113% ανά μονάδα βόειου σφαγίου
• Η διαχείριση της βόσκησης μπορεί να συνεισφέρει θετικά στη μείωση των εκπομπών αερίων.
Καταπληκτικές πληροφορίες, τεκμηριωμένες, αλλά λείπει ο συνδετικός κρίκος (Γεωργικοί Σύμβουλοι) και απουσιάζει (με στρατηγική πολιτική των κυβερνήσεων διαχρονικά) η εκπαίδευση και επαγγελματική Κατάρτιση των Ελλήνων αγροτών.
Το περιεχόμενο του διημέρου και η μεγάλη συμμετοχή κτηνοτρόφων από μακρινά μέρη της Ελλάδος είναι ένα ελπιδοφόρο σημείο, είπε η κα Μάγδα Κοντογιάννη, κτηνοτρόφος, γραμματέας του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Περιφέρειας Αττικής ενώ οι τοποθετήσεις του κ Αχιλλέα Τσαπραΐλη προέδρου της Ένωσης Εκτροφέων Ελληνικής Βραχυκερατικής φυλής Βοοειδών μας έβαλαν σε σκληρές σκέψεις όταν είπε: «Η κτηνοτροφία σε αυτή τη χώρα, ειδικά η εκτατική και ειδικότερα αυτή των βοοειδών διώκεται, έως και ποινικά!».
Δημήτρης Μιχαηλίδης
