Στις 18 Ιουνίου 2025, ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) υπέγραψε το Μανιφέστο της Αποστολής για το Έδαφος και έγινε ο πρώτος διεθνής κυβερνητικός οργανισμός που το ενέκρινε.
Η τελετή πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, παρουσία της Lidia Arthur Brito, Αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας της UNESCO για τις Φυσικές Επιστήμες, και του Christophe Hansen, Επιτρόπου της ΕΕ για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα.
Αυτό το βήμα-ορόσημο ενισχύει τη δέσμευση και τη συνεργασία της ΕΕ και της UNESCO για την ανάσχεση της υποβάθμισης του εδάφους και την αποκατάσταση της υγείας του, ενισχύοντας παράλληλα τη διεθνή διάσταση της αποστολής «Μια συμφωνία για το έδαφος για την Ευρώπη».
Βασίζεται επίσης στις μακροχρόνιες προσπάθειες της UNESCO για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης, της εκπαίδευσης και της παγκόσμιας συνεργασίας για την υποστήριξη της βιώσιμης διαχείρισης του εδάφους.
«Η εταιρική σχέση μεταξύ της αποστολής της ΕΕ για το έδαφος και της πρωτοβουλίας της UNESCO για το έδαφος ανοίγει την πόρτα για μετασχηματιστική συνεργασία στην επιστήμη και τη βιώσιμη διαχείριση ορισμένων από τα εμβληματικά τοπία του κόσμου», δήλωσε η κα Lidia Arthur Brito.
Υγεία του εδάφους: παγκόσμια προτεραιότητα
Τα εδάφη είναι απαραίτητα για την παραγωγή τροφίμων, τη βιοποικιλότητα, τη ρύθμιση του κλίματος, τον καθαρισμό των υδάτων και τον κύκλο των θρεπτικών ουσιών. Ωστόσο, βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση. Το 2024, η UNESCO προειδοποίησε ότι έως και το 90% της επιφάνειας της γης του πλανήτη θα μπορούσε να υποβαθμιστεί μέχρι το 2050 εάν δεν ληφθούν μέτρα. Εντός της ΕΕ, περίπου το 60% των εδαφών πλήττονται ήδη από υποβάθμιση, όπως η διάβρωση, η απερήμωση και η ρύπανση.
Οι απειλές αυτές υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα των συστημάτων γεωργίας και τροφίμων. Όπως επισημαίνεται στο όραμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γεωργία και τα τρόφιμα, που εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2025, τα υγιή εδάφη αποτελούν το θεμέλιο της βιώσιμης γεωργίας. Το όραμα υπογραμμίζει τον ρόλο των διεθνών συνεργασιών και της καινοτομίας στην παροχή λύσεων στις παγκόσμιες προκλήσεις για το περιβάλλον και την επισιτιστική ασφάλεια.
Πρωτοβουλία της UNESCO για το έδαφος: εκπαίδευση και συμμετοχή της κοινότητας
Η έγκριση από την UNESCO του Μανιφέστου της Αποστολής για το Έδαφος ευθυγραμμίζεται με τις ευρύτερες δραστηριότητές της που σχετίζονται με το έδαφος, ιδίως την Πρωτοβουλία της UNESCO για το Έδαφος: Τοποθεσίες Φρουρών του Εδάφους για την υποβάθμιση της γης, τη δράση για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2024. Η πρωτοβουλία υποστηρίζει την παρακολούθηση και την αποκατάσταση του εδάφους σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί από την UNESCO σε όλο τον κόσμο.
Οι βασικές δράσεις περιλαμβάνουν:
→ ανάπτυξη ενός παγκόσμιου δείκτη υγείας του εδάφους με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας και άλλους διεθνείς εταίρους
→ πιλοτική εφαρμογή της βιώσιμης διαχείρισης της γης σε 10 φυσικές περιοχές στο πλαίσιο του προγράμματος «Αποθέματα βιόσφαιρας»
→ υποστήριξη καινοτόμων έργων διατήρησης υπό την καθοδήγηση τοπικών διαχειριστών τοποθεσιών
→ προσφορά εκπαίδευσης σε κυβερνητικούς αξιωματούχους, οικολόγους και αυτόχθονες κοινότητες
→ ευαισθητοποίηση μέσω της εκπαιδευτικής προβολής και της συμμετοχής των νέων.
Οι προσπάθειες αυτές συμβάλλουν άμεσα στους στόχους της αποστολής της ΕΕ για το έδαφος.
«Δεδομένης της ηγεσίας της UNESCO στην προώθηση της εκπαιδευτικής και επιστημονικής προόδου, η υπογραφή από την UNESCO του Μανιφέστου της Αποστολής για το Έδαφος αντιπροσωπεύει μια στιγμή ορόσημο στην παγκόσμια προσπάθεια για τη διατήρηση και την ενίσχυση της υγείας του εδάφους», δήλωσε ο κ. Christophe Hansen
Η αποστολή της ΕΕ για το έδαφος
Η αποστολή «Μια συμφωνία για το έδαφος για την Ευρώπη» (Αποστολή για το έδαφος), την οποία διαχειρίζεται η ΓΔ AGRI υπό την ηγεσία του επιτρόπου κ. Hansen, αποτελεί μέρος του προγράμματος-πλαισίου της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία «Ορίζων Ευρώπη».
Ο κύριος στόχος της αποστολής Soil είναι να δημιουργήσει 100 ζωντανά εργαστήρια και φάρους για να οδηγήσει τη μετάβαση προς υγιή εδάφη έως το 2030. Ο στόχος αυτός τεκμηριώνεται με οκτώ ειδικούς στόχους, μεταξύ των οποίων ο ένας αφορά συγκεκριμένα την αύξηση του γραμματισμού στο έδαφος σε ολόκληρη την κοινωνία.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, πέρα από τη δημιουργία του δικτύου ζωντανών εργαστηρίων και φάρων, η αποστολή χρηματοδοτεί ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας. ανάπτυξη εναρμονισμένου πλαισίου παρακολούθησης του εδάφους και αύξηση του γραμματισμού και της επικοινωνίας σχετικά με το έδαφος για τη συνεργασία με τους πολίτες.
Από το 2021, η αποστολή έχει επενδύσει πάνω από 435 εκατομμύρια ευρώ σε περίπου 60 έργα έρευνας και καινοτομίας, μεταξύ των οποίων το SOILSCAPE συμβάλλει συγκεκριμένα στον στόχο του γραμματισμού στο έδαφος.
SOILSCAPE: δημιουργικότητα για τον γραμματισμό στο έδαφος
Η UNESCO είναι βασικός εταίρος στο χρηματοδοτούμενο έργο SOILSCAPE (Διάδοση του ανοιχτού και χωρίς αποκλεισμούς γραμματισμού και του πολιτισμού του εδάφους μέσω καλλιτεχνικών πρακτικών και εκπαίδευσης). Το SOILSCAPE χρησιμοποιεί καλλιτεχνικές και δημιουργικές προσεγγίσεις για την προώθηση του γραμματισμού στο έδαφος και της πολιτιστικής εκτίμησης των εδαφών σε όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής.
Το έργο στοχεύει στη δημιουργία ενός δικτύου περισσότερων από 120 οργανώσεων και 320 ατόμων σε οκτώ χώρες και προσφέρει οικονομική και τεχνική υποστήριξη σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σχολεία, καλλιτέχνες και ιδρύματα. Παρέχει επίσης εθνικά φεστιβάλ εδάφους, βραβεία και πιστοποιήσεις και στοχεύει να επεκτείνει τον αντίκτυπό του σε 30 περιοχές έως το 2028.
Γίνετε μέλος του κινήματος για υγιέστερα εδάφη
Το Μανιφέστο της Αποστολής για το Έδαφος είναι ανοιχτό σε όλους όσοι μοιράζονται τη φιλοδοξία της προστασίας και αποκατάστασης της υγείας του εδάφους. Εκπρόσωποι δήμων, περιφερειών, ιδιωτικών και δημόσιων οργανισμών, μη κυβερνητικών οργανώσεων, φιλανθρωπικών φορέων, σχολείων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ερευνητικών οργανισμών καλούνται να γίνουν υπογράφοντες.
Οι πολίτες είναι επίσης ευπρόσδεκτοι να υποστηρίξουν το Μανιφέστο και να δείξουν την υποστήριξή τους σε αυτόν τον ζωτικό σκοπό.
