Το βαμβάκι είναι αροτραία καλλιέργεια η οποία χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή ινών. Ο βαμβακόσπορος, ο οποίος παραμένει μετά τον εκκοκκισμό, χρησιμοποιείται για την παραγωγή ελαίου για ανθρώπινη κατανάλωση και πλακούντων ελαιούχων σπόρων για ζωοτροφές.
Σήμερα, το βαμβάκι παράγεται μόνο σε τρεις χώρες της ΕΕ σε περίπου 320.000 εκτάρια.
- Η Ελλάδα είναι η κύρια χώρα βαμβακοκαλλιέργειας, καθώς διαθέτει το 80% των ευρωπαϊκών εκτάσεων βαμβακοκαλλιέργειας, και ακολουθεί η Ισπανία (κυρίως η περιφέρεια της Ανδαλουσίας), με μερίδιο 20%. Η Βουλγαρία παράγει βαμβάκι σε εκτάσεις μικρότερες από 1.000 εκτάρια.
Μολονότι το βαμβάκι αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 0,2% της αξίας της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής, έχει μεγάλη σημασία για τις περιφέρειες των δύο κύριων χωρών παραγωγής της ΕΕ.
Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές εκκοκκισμένου βαμβακιού μειώθηκαν απότομα τα τελευταία χρόνια. Η αγορά της ΕΕ είναι εντελώς ανοικτή, καθώς δεν υπάρχουν εισαγωγικοί δασμοί ή εξαγωγικές επιδοτήσεις για το βαμβάκι.
Οι ενισχύσεις για το βαμβάκι θεσπίστηκαν το 1981, με την προσχώρηση της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Έκτοτε, η ευρωπαϊκή πολιτική για το βαμβάκι έχει υποστεί πολλές μεταρρυθμίσεις.
Το ισχύον καθεστώς αποβλέπει στην προώθηση ενός ανταγωνιστικού, βιώσιμου και προσανατολισμένου στην αγορά τομέα βαμβακιού, τηρώντας παράλληλα τις δεσμεύσεις για την στήριξη της παραγωγής βαμβακιού σε περιφέρειες της Κοινότητας στις οποίες η καλλιέργεια αυτή είναι σημαντική για την αγροτική οικονομία.
⇒ Όπως και κάθε άλλος γεωργός, οι βαμβακοπαραγωγοί έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν αποσυνδεδεμένη εισοδηματική ενίσχυση για την τήρηση αυστηρών προτύπων όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.
⇒ Επιπλέον, η ΕΕ χορηγεί ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι, η οποία περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη βασική έκταση ανά χώρα της ΕΕ. Για να είναι επιλέξιμοι, οι γεωργοί οφείλουν να καλλιεργούν βαμβάκι μόνο σε εκτάσεις εγκεκριμένες από την οικεία χώρα της ΕΕ, χρησιμοποιώντας εγκεκριμένες ποικιλίες σπόρων και επιτυγχάνοντας πραγματική συγκομιδή βαμβακιού που να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας. Σκοπός αυτής της ειδικής ενίσχυσης είναι να διασφαλίζεται η εξάλειψη κάθε κινδύνου διατάραξης της παραγωγής στις περιφέρειες βαμβακοπαραγωγής.
Για να βοηθηθεί ο τομέας του βαμβακιού στην ΕΕ να αποκτήσει οικονομική βιωσιμότητα, το 2009 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, το οποίο παρείχε τη δυνατότητα στήριξης της αποξήλωσης εκκοκκιστηρίων, επενδύσεων στην εκκοκκιστική βιομηχανία, συμμετοχής γεωργών σε καθεστώτα ποιότητας για το βαμβάκι, κ.λπ.
Αποφασίστηκε να δοθεί στα τετραετή ή οκταετή προγράμματα αναδιάρθρωσης η δυνατότητα να συνεχισθούν έως την ολοκλήρωσή τους, χωρίς να μπορούν να παραταθούν. Τα διαθέσιμα κεφάλαια από τα τετραετή προγράμματα ενσωματώθηκαν στα διαθέσιμα κεφάλαια της ΕΕ για τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης.
