Ο ηλίανθος (Helianthus annuus), καλλιεργείται στη χώρα μας, με κύριο σκοπό την παραγωγή βιοκαυσίμων (βιοντίζελ), με στόχο την σταδιακή υποκατάσταση του συνολικού ντίζελ κατά ένα ποσοστό περίπου 10%.
Είναι ένα φυτό που μπορεί να ευδοκιμήσει σε πολλούς τύπους εδαφών. Τα βαθιά και στραγγιζόμενα εδάφη, που έχουν παράλληλα ικανότητα συγκράτησης νερού, δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Σε φτωχά ξερικά χωράφια, το νερό στη διάρκεια του καλοκαιριού είναι ο πιο κρίσιμος παράγοντας. Άριστη είναι η προσαρμογή του σε γόνιμα οργανικά εδάφη, που συνοδεύονται από μεγάλες αποδόσεις.
ΕΠΟΧΗ ΣΠΟΡΑΣ
Η σπορά γίνεται νωρίς την άνοιξη και όταν η θερμοκρασία εδάφους σταθεροποιηθεί στους 8° C. Με την πρώιμη σπορά αυξάνονται οι στρεμματικές αποδόσεις και η ελαιοπεριεκτικότητα του σπόρου. Επίσης δίνεται η δυνατότητα στο φυτό να αξιοποιήσει τις βροχές Μαΐου – Ιουνίου μια που το κρίσιμο στάδιο για την παραγωγή του ηλίανθου είναι το τελείωμα της ανθοφορίας. Η κατάλληλη εποχή σποράς είναι το διάστημα 01 Μαρτίου – 15 Απριλίου, ανάλογα βέβαια με την περιοχή.
Η σπορά γίνεται γραμμικά με πνευματικές μηχανές. Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι 75 cm και επί της γραμμής σποράς 20 – 22 cm για γόνιμα – ποτιστικά χωράφια και 25 cm για πιο φτωχά και αδύνατα ξηρικά χωράφια.
Αριθμός επιθυμητών φυτών ανά στρέμμα:
• για ξηρική καλλιέργεια 4.500 – 5.000 φυτά στο στρέμμα και
• για ποτιστική καλλιέργεια 5.500 – 6.000 φυτά στο στρέμμα.
ΘΡΕΨΗ – ΛΙΠΑΝΣΗ
Από τα θρεπτικά στοιχεία που δίνονται με την λίπανση, το Άζωτο είναι αυτό που επηρεάζει περισσότερο την ανάπτυξη του ηλίανθου, ενισχύοντας την φυλλική επιφάνεια και αυξάνοντας το μέγεθος της κεφαλής.Ο Φώσφορος επηρεάζει θετικά την ανάπτυξη των ριζών, αυξάνει τον αριθμό ανθέων ανά κεφαλή καθώς και την περιεκτικότητα του σπόρου σε λάδι.Οι ανάγκες σε Κάλιο είναι μεγάλες, ωστόσο το στοιχείο αυτό κατανέμεται συνήθως στα φυτικά υπολείμματα που μένουν στο χωράφι μετά τη συγκομιδή, με αποτέλεσμα να επανέρχεται στο έδαφος σε μεγάλο ποσοστό. Από τα ιχνοστοιχεία, σημαντικότερο είναι το Βόριο, έλλειψη του οποίου είναι δυνατόν να παρατηρηθεί σε εδάφη αμμουδερά, ασβεστούχα και με pH πάνω από 7.
Πρέπει να τονιστεί ότι ο ηλίανθος έχει την ικανότητα να απορροφά σχεδόν το 50% του Ν από το έδαφος.
Η εφαρμογή της λίπανσης μπορεί να γίνει, είτε όλη στη βασική λίπανση, είτε να δίνεται μια ποσότητα με επιφανειακή λίπανση στο στάδιο των 10-12 φύλλων.
Μπορεί να γίνει και γραμμική λίπανση κατά τη σπορά, αλλά η γραμμή του λιπάσματος να απέχει τουλάχιστον 5 εκ. από την γραμμή σποράς, για την αποφυγή φυτοτοξικότητας.
Μία ισορροπημένη λίπανση είναι 8-10 μονάδες αζώτου (4-6 μονάδες κατά την σπορά και οι υπόλοιπες με τη μορφής επιφανειακής λίπανσης) 5-8 μονάδες φοσφώρου (κατά την σπορά με την βασική λίπανση) και 5-8 μονάδες καλίου (κατά την σπορά με την βασική λίπανση) προσφέρει επαρκή θρέψη στα φυτά.
ΑΡΔΕΥΣΗ
Το κρίσιμο στάδιο αναγκών της καλλιέργειας σε νερό είναι η περίοδος που αρχίζει 20 ημέρες πριν το μέσο της άνθησης, έως και 20 μέρες μετά. Ωστόσο η πιο κρίσιμη περίοδος ως προς τις απαιτήσεις του φυτού σε νερό, είναι η εποχή της άνθησης και της πλήρωσης των σπόρων. Δεν ποτίζουμε ποτέ, καλλιέργεια ηλίανθου που έχει εύρωστη ανάπτυξη πριν την άνθηση στο στάδιο του οφθαλμού . Ο αριθμός των αρδεύσεων καθορίζεται από τον τύπο του εδάφους, την ανθεκτικότητα του υβριδίου στην ξηρασία και τις καιρικές συνθήκες της κάθε χρονιάς Συνήθως απαιτούνται 1-2 αρδεύσεις σε χωράφια που συγκρατούν υγρασία και 3-4 σε αμμουδερά χωράφια. Γενικά ισχύει το γεγονός ότι ο ηλίανθος μπορεί να δώσει μεγάλη παραγωγή και με ελάχιστη ή μηδενική άρδευση.
ΕΧΘΡΟΙ – ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
Ένα από τα προβλήματα που μπορούν να παρουσιαστούν στον ηλίανθο είναι το παράσιτο της οροβάγχης , το οποίο αντιμετωπίζεται με τη χρήση ανθεκτικών υβριδίων.
Συνηθισμένες ασθένειες του ηλίανθου είναι ο περονόσπορος ο οποίος αντιμετωπίζεται επίσης με χρήση ανθεκτικών υβριδίων καθώς η φόμα και η φόμοψη οι οποίες προκαλούν απώλειες της παραγωγής που με ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες μπορεί να φτάσουν το 40-60%. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ασθενειών αυτών είναι η παρουσία μαύρων ή καφέ κηλίδων αντίστοιχα στο στέλεχος του φυτού. Αντιμετωπίζονται με τη χρήσης υβριδίων με σχετική ανθεκτικότητα.
Η καραφατμέ και ο σιδηροσκώληκας κάποιες χρονιές μπορεί να προκαλέσουν απώλειες φυτών. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με εγκεκριμένα εντομοκτόνα. Σε περίπτωση που η καλλιέργεια δεν είναι συγκεντρωμένη μπορεί να παρατηρηθούν κάποιες ζημιές από πτηνά.
Τέλος, ο ηλίανθος έχει ένα μοναδικό τρόπο-μηχανισμό ανάπτυξης ο οποίος έχει γίνει και αντικείμενο μελέτης από τους επιστήμονες όπου στρέφεται προς τα ανατολικά το πρωί με την ανατολή του ηλίου και ακολουθεί τον ήλιο τη διάρκεια της ημέρας, καθώς κινείται στρεφόμενος τελικά προς τα δυτικά με τη δύση του . Τη νύχτα, τα λουλούδια στρέφονται πάλι προς τα ανατολικά στο σκοτάδι, σε ετοιμότητα για τις πρώτες ακτίνες του ήλιου.
ΑΛΕΞΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΠΕ ΓΕΩΠΟΝΟΣ
