Οι αγρότες χρειάζονται μηχανήματα, κτίρια, καύσιμα, λιπάσματα, υγειονομική περίθαλψη για τα ζώα τους… Οι αγρότες, για να παράγουν ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα, χρειάζονται στήριξη!
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει στους γεωργούς εισοδηματική στήριξη μέσω «άμεσων ενισχύσεων» που έχουν ως στόχο:
Οι γεωργοί κατά κανόνα λαμβάνουν εισοδηματική στήριξη βάσει του μεγέθους της εκμετάλλευσής τους σε εκτάρια. Όλες οι χώρες της ΕΕ υποχρεούνται να προσφέρουν μια βασική ενίσχυση, μια ενίσχυση για βιώσιμες μεθόδους καλλιέργειας («οικολογικός προσανατολισμός») και μια ενίσχυση για τους νέους γεωργούς. Οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να παρέχουν τις ενισχύσεις αυτές, οι οποίες συχνά αποκαλούνται «υποχρεωτικές ενισχύσεις».
Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ μπορούν να επιλέξουν να παρέχουν άλλες ενισχύσεις, εστιασμένες σε συγκεκριμένους κλάδους ή μορφές γεωργίας. Υπάρχουν ειδικά καθεστώτα σχεδιασμένα για τις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, τους νέους γεωργούς, τους γεωργούς που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς και/ή κλάδους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ έχουν τεθεί σε ισχύ αλλαγές στο σύστημα εισοδηματικής στήριξης με στόχο να διασφαλιστεί δικαιότερη κατανομή της χρηματοδοτικής στήριξης για τους αγρότες.
Σύνδεση της στήριξης με την τήρηση των κανόνων
Η ΕΕ συνδέει το μεγαλύτερο μέρος της εισοδηματικής στήριξης για τους γεωργούς με δύο κύρια κριτήρια.
Γιατί χρειάζονται στήριξη οι γεωργοί
Το μέσο γεωργικό εισόδημα παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από τα μέσα εισοδήματα στους άλλους τομείς της οικονομίας της ΕΕ. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, το ποσοστό χαμηλότερου εισοδήματος φτάνει ή και ξεπερνά το 40%.
Η γεωργική δραστηριότητα ενέχει κινδύνους και είναι συχνά δαπανηρή. Η γεωργία εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και το κλίμα περισσότερο από ό,τι άλλοι τομείς. Αναπόφευκτα μεσολαβεί ένα χρονικό διάστημα ανάμεσα στη ζήτηση της αγοράς και την ικανότητα των γεωργών να αυξήσουν την προσφορά, καθώς η καλλιέργεια περισσότερου σιταριού ή η παραγωγή περισσότερου γάλακτος απαιτούν χρόνο και επενδύσεις.
Η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου τροφίμων και η απελευθέρωση του εμπορίου ασκούν πιέσεις στους γεωργούς της ΕΕ. Οι εξελίξεις στις παγκόσμιες αγορές αυξάνουν τον ανταγωνισμό αλλά δημιουργούν και νέες ευκαιρίες για τον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια η παγκοσμιοποίηση και οι διακυμάνσεις στην προσφορά και στη ζήτηση έχουν αυξήσει την αστάθεια των τιμών στην αγορά γεωργικών προϊόντων, προκαλώντας επιπρόσθετες ανησυχίες στους γεωργούς.
Αυτές οι επιχειρηματικές αβεβαιότητες που αντιμετωπίζει η γεωργία δικαιολογούν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει ο δημόσιος τομέας στη εξασφάλιση ενός δικτύου ασφαλείας για το εισόδημα των γεωργών.
Η εισοδηματική στήριξη στην πράξη
Κάθε χρόνο οι γεωργοί πρέπει να υποβάλλουν αίτηση ενίσχυσης στην οποία δηλώνουν όλα τα αγροτεμάχια της εκμετάλλευσής τους.
Ενώ οι κανόνες που διέπουν την εισοδηματική στήριξη καθορίζονται σε επίπεδο ΕΕ, κάθε χώρα της ΕΕ τους εφαρμόζει στην πράξη. Οι εθνικές αρχές είναι αρμόδιες για τη διαχείριση και τον έλεγχο της εισοδηματικής στήριξης των γεωργών στη χώρα τους («επιμερισμένη διαχείριση»).
Εντός του νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ, κάθε χώρα έχει έναν ορισμένο βαθμό ευελιξίας στον τρόπο που χορηγεί αυτές τις ενισχύσεις, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές συνθήκες στον τομέα της γεωργίας, οι οποίες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τη διαφάνεια, οι εθνικές διοικήσεις είναι υποχρεωμένες να δημοσιεύουν τους δικαιούχους των ενισχύσεων της ΚΓΠ.
Προϋποθέσεις της παροχής στήριξης
Προκειμένου να λάβουν εισοδηματική στήριξη, οι γεωργοί οφείλουν να τηρούν ορισμένους όρους επιλεξιμότητας
Κατά γενικό κανόνα, οι γεωργοί πρέπει να πληρούν ορισμένα κριτήρια.
Επίπεδο της διαθέσιμης στήριξης
Περίπου 6,3 εκατ. γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε όλη την ΕΕ λαμβάνουν εισοδηματική στήριξη, η οποία συχνά αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο του γεωργικού εισοδήματος. Την τελευταία δεκαετία, η εισοδηματική στήριξη αντιπροσώπευε κατά μέσο όρο περίπου το ήμισυ του εισοδήματος των γεωργών.
Το επίπεδο της εισοδηματικής στήριξης μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, των χωρών της ΕΕ ή των περιφερειών.
Η ΕΕ χρησιμοποιεί τον λεγόμενο μηχανισμό «εξωτερικής σύγκλισης» που αποσκοπεί στη σταδιακή προσαρμογή των ενισχύσεων εισοδηματικής στήριξης ανά εκτάριο σε κάθε χώρα, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω, ώστε να προσεγγίσουν το μέσο επίπεδο της ΕΕ.
Επί του παρόντος, αυτό σημαίνει ότι στις χώρες της ΕΕ όπου η μέση ενίσχυση είναι χαμηλότερη από το 90 % του μέσου όρου της ΕΕ, η ενίσχυση αυξάνεται κατά το ένα τρίτο της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιπέδου και του 90 % του μέσου όρου της ΕΕ. Στις χώρες όπου η μέση ενίσχυση είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ, τα ποσά προσαρμόζονται προς τα κάτω.
Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ, στις χώρες της ΕΕ όπου η μέση ενίσχυση είναι χαμηλότερη από το 90 % του μέσου όρου της ΕΕ θα σημειωθεί αύξηση του προϋπολογισμού έως και κατά το ήμισυ της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιπέδου και του 90 % του μέσου όρου της ΕΕ. Το 2022 οι ενισχύσεις έφτασαν σε τουλάχιστον 200 ευρώ/εκτάριο, ενώ το 2027 θα αυξηθούν σε 215 ευρώ/εκτάριο.