Το πρώτο βήμα των περισσότερων επίδοξων παραγωγών, αλλά κι εκείνων που θέλουν να έχουν μια καλή εικόνα για την καλλιέργειά τους είναι η ανάλυση εδάφους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως συναντάμε αδυναμία ερμηνείας της εδαφολογικής ανάλυσης. Αυτό γίνεται γιατί πρέπει να λάβουμε υπόψιν και κάποιες άλλες παραμέτρους με βασικότερη το pH του εδάφους το οποίο επηρεάζει άμεσα τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών ουσιών στο φυτό.
Εάν το pH είναι πολύ όξινο (pH <5) τα θρεπτικά στοιχεία που έχουν μικρή διαθεσιμότητα είναι ο φώσφορος και το μαγγάνιο.
Εάν το pH είναι πολύ αλκαλικό (pH > 8,5 ) τα θρεπτικά στοιχεία που έχουν μικρή διαθεσιμότητα είναι ο φώσφορος, ο σίδηρος, το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος .
Η επάρκεια που δείχνει η εδαφολογική ανάλυση και μόνο δεν μας διασφαλίζει ότι θα είναι κάποιο στοιχείο διαθέσιμο.
Για παράδειγμα, μια ακραία τιμή pH θα μας υποδείκνυε ότι ο φώσφορος δεν θα ήταν διαθέσιμος στα φυτά ακόμα και να ήταν σε υπερεπάρκεια στο έδαφος.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η σχέση ασβεστίου και σιδήρου. Υπερβολική ποσότητα ασβεστίου στο έδαφος (ο δείκτης ανθρακικό ασβέστιο μας το δείχνει αυτό) θα σήμαινε δέσμευση του σιδήρου και επομένως χαμηλή διαθεσιμότητα του στοιχείου. Υπάρχουν πολλές τέτοιες ανταγωνιστικές δράσεις των στοιχείων που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.
Για να έχουμε όμως μία πραγματική εικόνα των διαθέσιμων θρεπτικών στοιχείων στο φυτό πρέπει να κάνουμε φυλλοδιαγνωστική ανάλυση.
Τι είναι φυλλοδιαγνωστική ανάλυση
Φυλλοδιαγνωστική ανάλυση είναι χημική ανάλυση ενός αριθμού δειγμάτων φύλλων, από την οποία προσδιορίζεται η περιεκτικότητά τους σε θρεπτικά στοιχεία, με σκοπό να γίνει εκτίμηση της θρεπτικής κατάστασης του φυτού. Παρότι τα θρεπτικά συστατικά στο έδαφος έχουν κινητικότητα και μεταβάλλονται, η φυλλοδιαγνωστική εξέταση έχει ιδιαίτερη πρακτική αξία γιατί, από τα αποτελέσματά της είναι δυνατόν να εκτιμηθεί και ο βαθμός διαθεσιμότητας ενός θρεπτικού στοιχείου που βρίσκεται στο έδαφος, δηλαδή η δυνατότητα του φυτού να το προσλάβει. Βασικό πλεονέκτημα της φυλλοδιαγνωστικής αποτελεί η πρόληψη των τροφοπενιών , η αξιολόγηση και η διαχείριση της λίπανσης. Σε συνδυασμό βέβαια με μία ανάλυση εδάφους, παρέχεται πλήρης εικόνα της θρεπτικής κατάστασης των καλλιεργειών, και διευκολύνεται η διάγνωση για τον εντοπισμό του προβλήματος.
Πως γίνεται η δειγματοληψία φύλλων
Συλλέγονται φύλλα και από υγιή φυτά αλλά και από φυτά που πάσχουν, έτσι ώστε να συγκρίνεται η περιεκτικότητα τους σε θρεπτικά στοιχεία. Για την αποτελεσματική και επιτυχημένη φυλλοδιαγνωστική, βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη αντιπροσωπευτικού δείγματος.
Οι βασικές αρχές για την ορθή δειγματοληψία είναι:
▪ Η λήψη του κατάλληλου φυτικού οργάνου (έλασμα, κορυφές, μίσχος, κλπ).
▪ Το μέρος του φυτικού οργάνου στο φυτό, πχ. από την βάση του βλαστού ή από την κορυφή, φύλλα.
▪ Το στάδιο ανάπτυξης του φυτού.
▪ Η ποσότητα φύλλων, μίσχων ή ελασμάτων που απαιτείται για μια σωστή φυλλοδιαγνωστική.
▪ Η αποφυγή λήψης φυτικών οργάνων από φυτά προσβεβλημένα από μύκητες, ιούς ή ασθένειες, καθώς και επηρεασμένα από έντομα ή τυχόν δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
▪ Η αποφυγή λήψης φυτικών οργάνων από τα όρια του αγρού.
▪ Η αποφυγή λήψης φυτικών οργάνων από μέρη τα οποία βρίσκονται σε σχεδόν συνεχή σκίαση.
Πότε μπορούμε να κάνουμε φυλλοδιαγνωστική στην καλλιέργεια μας
Ο χρόνος και ο τρόπος συλλογής των φύλλων είναι διαφορετικός σε κάθε καλλιέργεια. Ας δούμε ενδεικτικά μερικές από αυτές.
Ελιά
Η εποχή λήψης του δείγματος γίνεται περίπου 6 εβδομάδες μετά τη πλήρη άνθηση, π.χ. αν έχουμε άνθηση αρχές Μαΐου θα πάρουμε το δείγμα κατά τις 15 Ιουνίου. Προσέχουμε βέβαια τα δέντρα μας να μην έχουν κάποιο πρόβλημα, είτε ασθένεια είτε έντομο. Παίρνουμε δείγμα 2-3 δέντρα/στρέμμα με ελάχιστο αριθμό δέντρων τα 10, 4-8 φύλλα με τους μίσχους/δέντρο από το μέσο κλάδων ετήσιας βλάστησης (σύνολο 100-150 φύλλα ηλικίας 5-8 μηνών) και είναι καλά στη συνέχεια να τα βάζουμε σε σακούλες νάιλον. Αν δεν έχουμε τη δυνατότητα να τα πάμε την ίδια μέρα στο εργαστήριο, τότε τα βάζουμε στο ψυγείο και σε θερμοκρασία 3-5 βαθμούς Κελσίου, όχι όμως στη κατάψυξη.
Εσπεριδοειδή
Η εποχή λήψης του δείγματος γίνεται από 15 Αυγούστου μέχρι Οκτωβρίου. Τα φύλλα πρέπει να είναι ανοιξιάτικης βλάστησης πλήρως ανεπτυγμένα από μη καρποφόρους βλαστούς (σύνολο 50-70 φύλλα). Αριθμός των δέντρων δειγματοληψίας 2-3 δέντρα /στρέμμα και ελάχιστος αριθμός δέντρων δειγματοληψίας είναι τα 10.
Αμπέλι
Η εποχή λήψης δείγματος γίνεται στο στάδιο της πλήρους άνθισης ή στο στάδιο μετά την καρπόδεση. Συλλέγουμε 40 φύλλα με μίσχο απέναντι από ταξιανθία ή απέναντι από τα σταφύλια αντιπροσωπευτικά από όλο το χωράφι.
Κλείνοντας θα πω ότι η πρόληψη είναι δύναμη.
Μόλις το φυτό μας δώσει ζωηρές ενδείξεις έλλειψης ενός ή παραπάνω θρεπτικών στοιχείων σημαίνει ότι μία αλυσιδωτή αντίδραση προβλημάτων ίσως έχει ήδη ξεκινήσει.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε μία τέτοια κατάσταση είναι να εφαρμόζουμε συχνά εδαφολογικές αναλύσεις πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας και στοχευμένες αναλύσεις φύλλων κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου πάντα με την καθοδήγηση ενός έμπειρου γεωπόνου.
ΑΛΕΞΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΠΕ ΓΕΩΠΟΝΟΣ
