Πρόκειται για νοσήματα που οφείλονται σε ιούς, παρουσιάζουν μεγάλη μεταδοτικότητα και προκαλούν άμεσες και έμμεσες οικονομικές επιπτώσεις λόγω της μείωσης της παραγωγικότητας, της θνησιμότητας, των περιορισμών στο εμπόριο ζώντων ζώων και προϊόντων και του υψηλού κόστους εφαρμογής των μέτρων ελέγχου και εκρίζωσης τους (κτηνιατρικές υπηρεσίες, θανατώσεις, αποζημιώσεις, εποπτεία).
Είναι νοσήματα υποχρεωτικής δήλωσης και η έγκαιρη ενημέρωση των κτηνιατρικών αρχών σε περίπτωση υποψίας εκτός από νομική υποχρέωση (Νόμος 4235/2014 ΦΕΚ Α32, ΒΔ 26/3/1936 ΦΕΚ Α174, ΠΔ133/1992 ΦΕΚ Α66), συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.
Αφθώδης Πυρετός
Πρόκειται για ιογενές νόσημα που προσβάλει όλα τα δίχηλα ζώα (βοοειδή, αιγοπρόβατα και χοίρους).
Χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό φυσαλίδων, διαβρώσεων και ελκών εσωτερικά του στόματος, στη μύτη, στις θηλές και στα άκρα. Το ποσοστό θνησιμότητας στα ενήλικα ζώα είναι χαμηλό, σε αντίθεση με τα νεαρά που χαρακτηρίζεται υψηλό (θάνατοι λόγω μυοκαρδίτιδας).
Η μετάδοση του ιού στα ζώα προκαλείται:
α) άμεσα με την άμεση επαφή με ζώα που νοσούν ή ζώα φορείς,
β) έμμεσα με υλικά, εξοπλισμό, μηχανήματα, οχήματα και με τον άνθρωπο που μπορεί να φέρει τον ιό στα υποδήματα και στα ρούχα του,
γ) προϊόντα ζωικής προέλευσης όπως γάλα, κρέας
δ) ζωοτροφές: ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί εάν χοίροι ταΐζονται με ανεπεξέργαστο χυλό, ή νεαρά ζώα με γάλα που δεν έχει υποστεί θερμική επεξεργασία
δ) αέρας: αερολύματα που περιέχουν τον ιό μπορούν να τον μεταφέρουν με τον αέρα σε μεγάλες αποστάσεις (60 χλμ πάνω από τη στεριά και 300 χλμ πάνω από την θάλασσα),
ε) άνθρωπος: ο άνθρωπος μπορεί να μεταφέρει τον ιό στην αναπνευστική οδό μέχρι και 48 ώρες. Για τον λόγο αυτό αποτελεί κοινή πρακτική η καραντίνα για διάστημα 5-7 ημέρες μετά την επαφή του με τον ιό. Το διάστημα αυτό μπορεί να περιοριστεί σε περιόδους και περιοχές επιζωοτίας μετά από μπάνιο, λούσιμο και αλλαγή ρούχων και υποδημάτων.
Συμπτώματα και αλλοιώσεις
Ο Αφθώδης Πυρετός χαρακτηρίζεται από οξεία εμπύρετη αντίδραση και σχηματισμό φυσαλίδων σε στόμα, ρύγχος και άκρα. Η περίοδος επώασης του ιού διαρκεί από 2 έως 14 ημέρες (συνήθως 6 ημέρες).
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ή και απόντα έως οξέα.
Η νοσηρότητα ανέρχεται στο 100%, ενώ η θνητότητα κυμαίνεται στα ενήλικα από 1-5% και στα νεαρά ζώα στο 20%. Η ανάρρωση σε περιστατικά χωρίς επιπλοκές επέρχεται συνήθως μετά από δύο εβδομάδες.
Ο αφθώδης πυρετός είναι μια κατάσταση πολύ επώδυνη για τα ζώα λόγω των αλλοιώσεων στην στοματική κοιλότητα και στα άκρα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να ακινητοποιούνται καλά πριν την εξέταση.
Βοοειδή
Τα συμπτώματα που παρατηρούνται στα βοοειδή είναι:
Αιγοπρόβατα
Η νόσος εμφανίζει ηπιότερα κλινικά συμπτώματα από ότι στους χοίρους και τα βοοειδή όπως:
Λόγω της ήπιας συμπτωματολογίας ή και της απουσίας κλινικών συμπτωμάτων στα πρόβατα και τις αίγες, μπορεί να απεκκρίνουν τον ιό «σιωπηλά» και να μεταδίδουν τη νόσο χωρίς να γίνουν αντιληπτά.
Χοίροι
Οι χοίροι παρουσιάζουν συνήθως οξεία κλινική εικόνα με:
Ευλογιά των αιγών και των προβάτων
Πρόκειται για νόσημα υψηλής μεταδοτικότητας που οφείλεται σε ιό και προσβάλλει τα πρόβατα και τις αίγες. Στη χώρα μας, μέχρι τώρα συμπτώματα παρατηρούνται κυρίως στα πρόβατα, ωστόσο και οι αίγες μπορούν να μολυνθούν. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση δερματικών αλλοιώσεων που είναι πιο εμφανείς στο κεφάλι, το πρόσωπο, και γενικά τα άτριχα μέρη του σώματος (μασχάλες, κοιλιά, εσωτερικό μέρος της ουράς, μαστό, γεννητικά όργανα).
Η μετάδοση γίνεται με:
Συμπτώματα και αλλοιώσεις
Αρχικά τα ζώα (κυρίως τα πρόβατα) εμφανίζουν
Στη συνέχεια εμφανίζονται δερματικές αλλοιώσεις που είναι πιο εμφανείς
Αυτές είναι κοκκινίλες (ερυθρές κηλίδες) και σπυριά κόκκινου συνήθως χρώματος, μεγέθους 0,5-1εκ.(βλατίδες) .
Σταδιακά (μετά από 5-10 ημέρες) οι κοκκινίλες και τα σπυριά μετατρέπονται σε στρογγυλά μαύρα κάπαλα (εφελκίδες) και ανοικτές πληγές (έλκη).
Λόγω των δερματικών αλλοιώσεων το κεφάλι συνήθως φαίνεται διογκωμένο και παραμορφωμένο.
Στην αρχή μπορεί να έχουν προσβληθεί μόνο 1-2 ζώα, πολύ σύντομα όμως κολλάνε και τα υπόλοιπα ζώα του κοπαδιού ενώ γρήγορα μολύνονται και τα υπόλοιπα κοπάδια στην ίδια περιοχή.
Μέτρα βιοασφάλειας στις εκμεταλλεύσεις
Οι ιδιοκτήτες εκμεταλλεύσεων αιγοπροβάτων και βοοειδών θα πρέπει να αυξήσουν τα μέτρα βιοασφάλειας στις εκτροφές τους, ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες εισόδου ασθενειών γενικότερα και ειδικότερα του Αφθώδους Πυρετού των δίχηλων ζώων και της Ευλογιάς των προβάτων και των αιγών.
Πιο συγκεκριμένα, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα παρακάτω σημεία:
Υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα εφαρμογής των μέτρων βιοασφάλειας σε εκτροφές, σφαγεία καθώς και κατά τη μεταφορά ζώντων ζώων καθ’ όλη την διάρκεια του έτους και όχι μόνο σε περιόδους εμφάνισης επιζωοτιών.
Για την αποτροπή εισόδου των ανωτέρω νοσημάτων σε ελληνικό έδαφος, αλλά και για την έγκαιρη διάγνωσή τους, απαιτείται αυξημένη επαγρύπνηση και συνεργασία με τις κτηνιατρικές αρχές.