Η ΕΕ κατάργησε τους δασμούς μεταξύ των κρατών μελών της όταν δημιουργήθηκε η τελωνειακή ένωση το 1968.
Τα εμπορεύματα που εισάγονται στην ΕΕ από τον υπόλοιπο κόσμο υπόκεινται σε δασμούς σύμφωνα με τους κανόνες και τις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Τι είναι οι δασμοί
Δασμός είναι ένας φόρος που επιβάλλεται στις εισαγωγές εμπορευμάτων. Οι δασμοί εφαρμόζονται συνήθως κατ’ αξία (δηλ. ως ποσοστό της δηλωθείσας αξίας των εμπορευμάτων) ή σε απόλυτες τιμές (π.χ. 100 ευρώ ανά τόνο). Οι μικτοί δασμοί, που εφαρμόζονται λιγότερο συχνά, είναι συνδυασμός των δύο αυτών στοιχείων.
Οι δασμοί επιβάλλονται κυρίως στις εισαγωγές, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις δασμών στις εξαγωγές.
Οι δασμοί αποφέρουν έσοδα για τις κυβερνήσεις και αυξάνουν τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων, δίνοντας πλεονέκτημα τιμής στα προϊόντα εγχώριας παραγωγής.
Για παράδειγμα, εάν η ΕΕ επιβάλει δασμό 20% στις ηλεκτρονικές συσκευές από την Κίνα, μια εταιρεία που εισάγει ένα έξυπνο τηλέφωνο αξίας 200 ευρώ θα πληρώσει 40 ευρώ σε δασμούς. Η εταιρεία μπορεί να μετακυλίσει αυτό το επιπλέον κόστος στους πελάτες, με αποτέλεσμα το έξυπνο τηλέφωνο να κοστίζει πιο ακριβά.
Πρωταρχικός σκοπός των δασμών είναι:
→ η προώθηση των τοπικών επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας
→η προστασία της εγχώριας βιομηχανίας από τον αθέμιτο ανταγωνισμό
Η ενιαία αγορά της ΕΕ, ένας χώρος χωρίς δασμούς
Με τη δημιουργία της τελωνειακής ένωσης το 1968, καταργήθηκαν οι δασμοί μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και δημιουργήθηκε μια ενιαία αγορά όπου τα εμπορεύματα, οι υπηρεσίες, τα κεφάλαια και οι άνθρωποι κυκλοφορούν ελεύθερα.
Χωρίς δασμούς, οι επιχειρήσεις μπορούν να λειτουργούν με χαμηλότερο κόστος, να επεκτείνονται ευκολότερα σε διασυνοριακό επίπεδο και να έχουν πρόσβαση σε μεγαλύτερη πελατειακή βάση. Τα οφέλη για τους καταναλωτές είναι περισσότερες επιλογές, καλύτερες τιμές και υψηλά πρότυπα ασφάλειας για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
Αυτή η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς ωφελεί τόσο τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την περιοχή και αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της ΕΕ.
Πως λειτουργούν οι δασμοί
Χάρη στην τελωνειακή ένωση, οι τελωνειακές αρχές όλων των χωρών της ΕΕ συνεργάζονται ως ενιαίο σύνολο. Εφαρμόζουν τους ίδιους δασμούς στα εμπορεύματα που εισάγονται στο έδαφός τους από χώρες εκτός της ΕΕ.
Το 75% των εισπραττόμενων τελωνειακών δασμών προορίζεται για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, και αντιστοιχεί στο 13,7% του συνολικού προϋπολογισμού για το 2024.
Όσον αφορά τους δασμούς, η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθεί τις αρχές και τους κανόνες που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), στον οποίο συμμετέχει από το 1995. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι επίσης αυτοτελώς μέλη του ΠΟΕ.
Μία από τις βασικές αρχές του ΠΟΕ είναι γνωστή ως μεταχείριση του μάλλον ευνοούμενου κράτους. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες δεν μπορούν κατά κανόνα να κάνουν διακρίσεις μεταξύ των εμπορικών εταίρων τους. Επιτρέπονται ορισμένες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, ορισμένες χώρες μπορούν να συνάψουν συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που εφαρμόζεται μόνο στα εμπορεύματα που διακινούνται εντός της ομάδας τους. Ή μια χώρα μπορεί να επιβάλει φραγμούς για προϊόντα που θεωρείται ότι αποτελούν αντικείμενο αθέμιτου εμπορίου από συγκεκριμένες χώρες.
Τι είναι οι εμπορικοί πόλεμοι
Εμπορικός πόλεμος είναι μια οικονομική διαμάχη μεταξύ δύο χωρών. Μπορεί να συμβεί όταν μια χώρα προβαίνει σε αντίποινα λόγω εικαζόμενων αθέμιτων εμπορικών πρακτικών άλλης χώρας, επιβάλλοντας περιορισμούς, όπως δασμούς, στις εισαγωγές. Οι εμπορικοί πόλεμοι συνεπάγονται υψηλότερο κόστος τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους καταναλωτές στις εμπλεκόμενες χώρες.
Για παράδειγμα, το 2018 οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο της ΕΕ. Ως αντίδραση, η ΕΕ επέβαλε δασμούς σε προϊόντα των ΗΠΑ, όπως οι μοτοσικλέτες και το ουίσκι bourbon.
Η ΕΕ χρησιμοποιεί μέσα εμπορικής άμυνας, όπως δασμούς αντιντάμπινγκ, για να προστατεύει τις βιομηχανίες της ΕΕ από στρεβλώσεις του διεθνούς εμπορίου. Η χρήση μέσων εμπορικής άμυνας από την ΕΕ βασίζεται στους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Ο ενωσιακός μηχανισμός αποτροπής μέτρων εξαναγκασμού παρέχει στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της τα μέσα για να αποτρέπουν και να αντιμετωπίζουν τον οικονομικό εξαναγκασμό από τρίτες χώρες. Στόχος του είναι η αποκλιμάκωση και η διακοπή των μέτρων εξαναγκασμού στο εμπόριο και τις επενδύσεις μέσω του διαλόγου.
Η ΕΕ μπορεί επίσης να προσφύγει στο σύστημα επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ, το οποίο παρέχει μηχανισμούς για την επίλυση εμπορικών διαφορών μεταξύ των μελών του Οργανισμού.
Βάσει προκαθορισμένων κανόνων, κάθε μέλος του ΠΟΕ μπορεί να υποβάλει καταγγελία για παραβιάσεις των κανόνων του ΠΟΕ. Ο ΠΟΕ συμβάλλει στην πρόληψη της κλιμάκωσης των εμπορικών διαφορών.
Από τη δημιουργία του ΠΟΕ το 1995, η ΕΕ έχει εμπλακεί σε 201 υποθέσεις: 110 ως καταγγέλλον μέρος και 91 ως εναγόμενο μέρος.
Χαμηλότεροι δασμοί μέσω εμπορικών συμφωνιών
Η ΕΕ διαπραγματεύεται εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες για τη μείωση των δασμών και τη διευκόλυνση του εμπορίου.
Ορισμένες από τις συμφωνίες επικεντρώνονται κυρίως στην εξάλειψη των δασμών, ενώ άλλες περιλαμβάνουν ευρύτερες δεσμεύσεις για τις υπηρεσίες, τις επενδύσεις, τις δημόσιες προμήθειες, τον ανταγωνισμό, διάφορα κανονιστικά ζητήματα, τη βιώσιμη ανάπτυξη και άλλα θέματα.
Επί του παρόντος, η ΕΕ διαθέτει το μεγαλύτερο εμπορικό δίκτυο στον κόσμο. Η ΕΕ έχει 44 συμφωνίες σε ισχύ με περισσότερες από 70 χώρες και περιοχές.
Η ΕΕ σήμερα:
→ κατέχει παγκόσμια ηγετική θέση στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών
→ είναι κορυφαίος εμπορικός εταίρος για 80 χώρες
→ κατατάσσεται δεύτερη στις εξαγωγές και εισαγωγές εμπορευμάτων παγκοσμίως
