Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ορυκτών καυσίμων μας αναγκάζουν τώρα να στραφούμε προς λιγότερο ενεργοβόρες επιχειρήσεις και πηγές ενέργειας χωρίς άνθρακα, οι οποίες εκπέμπουν ελάχιστα ή καθόλου αέρια θερμοκηπίου (GHG).
Ο στόχος είναι η επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα έως το 2050, δηλαδή η εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ των υπολειπόμενων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της αντιστάθμισης που καθίσταται δυνατή από τις καταβόθρες άνθρακα (φυσικές ή τεχνητές δεξαμενές αποθήκευσης άνθρακα).
Ο στόχος αυτός απαιτεί δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του. Απαιτεί επίσης τη χρήση πηγών ενέργειας χωρίς ανθρακούχες εκπομπές, συμπεριλαμβανομένης της βιομάζας, για την παραγωγή βιοαερίου (συμπεριλαμβανομένου του βιομεθανίου), βιοκαυσίμων και ενέργειας από ξύλο.
Σε ποιο βαθμό η βιομάζα γεωργικής προέλευσης θα είναι σε θέση να διαδραματίσει τον ρόλο που της αποδίδει η SNBC στην ενεργειακή μετάβαση και την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη;
Σε ποιο βαθμό μπορούν να κινητοποιηθούν οι διάφορες συνιστώσες του με βιώσιμο τρόπο και ποιες είναι οι Ποια είναι τα σημεία επαγρύπνησης;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που μια ομάδα εμπειρογνωμόνων του INRAE* έχει διερευνήσει, προκειμένου να αποσαφηνίσει τις αγρονομικές, τεχνικές και οικονομικές προκλήσεις της αύξησης της κινητοποίησης των διαφόρων κοιτασμάτων γεωργικής βιομάζας και της μετατροπής τους σε ενέργεια.
Περιορισμένες δυνατότητες κλιμακωτώνχρήσεων και οικονομικής βιωσιμότητας
Η χρήση βιομάζας, ανεξάρτητα από την προέλευσή της, πρέπει να τηρεί ιεράρχηση χρήσεων. Για τη γεωργική βιομάζα, τα τρόφιμα αποτελούν προτεραιότητα έναντι των χρήσεων ως βιολιπάσματα, υλικά και ενέργεια. Για το ξύλο, πρέπει να τηρείται ιεράρχηση ανάλογα με την ποιότητά του, μεταξύ ξυλείας, βιομηχανικής ξυλείας, ενέργειας από ξύλο με υπολείμματα και αποβλήτων από άλλους τομείς.
Αυτή η αλληλουχία χρήσεων θα μπορούσε να τεθεί υπό αμφισβήτηση σε ορισμένες περιπτώσεις. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η συνοχή των δημόσιων πολιτικών σε τυχόν συμβιβασμούς που πρέπει να γίνουν.
Το ζήτημα της διαθεσιμότητας της βιομάζας αναφέρεται στο ζήτημα της ανάπτυξης και της βιωσιμότητας του οικονομικού συστήματος που την παράγει. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι διάφοροι πόροι είναι ποσοτικά ετερογενείς ανάλογα με τα εδάφη, αντανακλώντας την εξειδίκευσή τους όσον αφορά τη γεωργική παραγωγή και τη μεταβλητότητά τους με την πάροδο του χρόνου.
Δυνατότητες περιορισμένες από τις επιπτώσεις στα οικοσυστήματα
Η αυξημένη εκμετάλλευση των αγροοικοσυστημάτων για την παραγωγή βιομάζας για ενεργειακή χρήση αποτελεί πηγή πίεσης στο έδαφος, το νερό, τον αέρα και τη βιοποικιλότητα. Οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τα σενάρια για την ανάπτυξη χρήσεων, τη θέση και το μέγεθος των νέων εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας, καθώς και από τους τρόπους εκμετάλλευσης αυτών των πόρων.
Η απομάκρυνση της γεωργικής βιομάζας μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη λειτουργία των εδαφών και ιδίως στη γονιμότητά τους, ιδίως εάν αυτά έχουν ήδη χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ύλη. Μια βιομάζα μπορεί να θεωρηθεί ανανεώσιμος πόρος μόνο εάν η κινητοποίησή της δεν εξαντλεί τα αποθέματα οργανικής ύλης των περιοχών όπου συλλαμβάνεται. Συνεπώς, η κινητοποίησή του πρέπει να γίνεται με σεβασμό στη διατήρηση της ποιότητας του εδάφους και ιδίως της γονιμότητάς του.
Μία από τις προκλήσεις είναι να βρεθεί η συχνότητα και ο όγκος της πιθανής εξαγωγής υπολειμμάτων (καλλιεργειών και συγκαλλιεργειών) τουλάχιστον για τη διατήρηση της οργανικής ύλης και των επιπέδων θρεπτικών ουσιών του εδάφους.
Δυνατότητες περιορισμένες από τη βιωσιμότητα του παραγωγικού μοντέλου
Η ενσωμάτωση ενεργειακών ενδιάμεσων καλλιεργειών (IVC) στην αμειψισπορά μπορεί να έχει συνέπειες για τις ακόλουθες κύριες καλλιέργειες, ιδίως όσον αφορά το διαθέσιμο νερό για τις τελευταίες ή εάν ο χρόνος καλλιέργειας των IVC συμπίπτει με εκείνον των κύριων καλλιεργειών.
Η αυξημένη ανάγκη για βιομάζα είναι επίσης πιθανό να ενθαρρύνει τη χρήση λιπασμάτων και φυτοϋγειονομικών προϊόντων, ή ακόμη και νερού άρδευσης, σε περιοχές που χρησιμοποιούν ελάχιστη ή καθόλου βιομάζα.
Δυνατότητες περιορισμένες από την κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή θα έχει σημαντικές αλλά ακόμη δύσκολο να εκτιμηθεί επιπτώσεις στη διαθέσιμη βιομάζα (ποσότητα και ποιότητα) τα επόμενα χρόνια, ιδίως όσον αφορά τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους.
Προς έναν φορέα αναφοράς για τη βιομάζα και τις χρήσεις της, προς υποστήριξη των δημόσιων πολιτικών
Με στόχο την ενημέρωση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, η έκθεση του INRAE υποδεικνύει ότι υπάρχουν ευκαιρίες για την ενίσχυση της παραγωγής ενέργειας από διαφορετικούς τύπους γεωργικής βιομάζας. Επισημαίνει επίσης πολλές αβεβαιότητες και ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα, τα οποία μπορεί να ενθαρρύνουν κάποια προσοχή στην κατασκευή σεναρίων χρήσης βιομάζας.
Ανάπτυξη βιομεθανίου ή βιοκαυσίμων
Oι στόχοι που προτείνονται για την ενέργεια και το κλίμα (SFEC) εξακολουθούν να είναι αβέβαιοι στο πλαίσιο αυτό. Απαιτούν ακριβέστερη αξιολόγηση των σημερινών πόρων και της δυναμικής τους, αλλά και των στοιχείων που αφορούν τις βιομηχανικές επενδύσεις και το κόστος των διαφόρων μορφών ενέργειας.
Η διαμόρφωση ενός σφαιρικού οράματος των δυνατοτήτων που καθίστανται δυνατές από την ορθολογική και αειφόρο χρήση της βιομάζας θα καταστήσει δυνατή την καλύτερη κατανόηση και προβολή των σημερινών χρήσεων και δυνατοτήτων της βιομάζας, καθώς και της μελλοντικής εξέλιξης της βιομάζας, λαμβάνοντας υπόψη την τις τάσεις που παρατηρήθηκαν (συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής), τις συνθήκες κινητοποίησής του, τους περιορισμούς τους και όρια.
