Παραμένει κορυφαίος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη συνεχίζει να υπερβαίνει σημαντικά τα συνιστώμενα επίπεδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), αποτελώντας σημαντική απειλή για την υγεία μας.
Σύμφωνα με τον τελευταίο υγειονομικό έλεγχο της ποιότητας του αέρα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), 253.000 θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί στην ΕΕ εάν οι συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων τηρούσαν τις συστάσεις του ΠΟΥ.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί ή επιδεινώνει την εμφάνιση ορισμένων ασθενειών, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, οι καρδιοπάθειες, το άσθμα και ο διαβήτης, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις των επιπτώσεων στην υγεία.
Περαιτέρω μέτρα για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα επίπεδα των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ θα απέτρεπαν αυτούς τους 253.000 θανάτους, ενώ θα μείωναν επίσης τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν με τις εξουθενωτικές επιπτώσεις στην υγεία λόγω ασθενειών που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως ο διαβήτης και το άσθμα.
Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ με τίτλο «Harm to human health from air pollution in Europe: burden of disease 2023» (Βλάβες στην ανθρώπινη υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη: επιβάρυνση νόσου 2023) παρουσιάζει τις τελευταίες πληροφορίες, όπως εκτιμήθηκαν για το έτος 2021, σχετικά με τις βλάβες στην ανθρώπινη υγεία που προκαλούνται από τρεις βασικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους: λεπτά αιωρούμενα σωματίδια, διοξείδιο του αζώτου και όζον.
H αποδιδόμενη στην ατμοσφαιρική ρύπανση θνητότητα παραμένει πολύ υψηλή
Μεταξύ 2005 και 2021, ο αριθμός των θανάτων στην ΕΕ που αποδίδονται σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2,5), έναν από τους πιο επιβλαβείς ατμοσφαιρικούς ρύπους, μειώθηκε κατά 41%. Παρόλα αυτά, η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί τον κορυφαίο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την υγεία των Ευρωπαίων (ακολουθούμενη από άλλους παράγοντες όπως η έκθεση σε θόρυβο, οι χημικές ουσίες και οι αυξανόμενες επιπτώσεις των κυμάτων καύσωνα που σχετίζονται με το κλίμα στην υγεία), προκαλώντας χρόνιες ασθένειες και αποδιδόμενους θανάτους, ιδίως στις πόλεις και τις αστικές περιοχές.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΕΟΠ, τουλάχιστον 253.000 θάνατοι στην ΕΕ το 2021 αποδίδονταν στην έκθεση σε ρύπανση από λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5), κάτι που υπερβαίνει τη συνιστώμενη συγκέντρωση των 5 µg/m3 από τον ΠΟΥ.
Η ρύπανση από διοξείδιο του αζώτου προκάλεσε 52.000 θανάτους στην ΕΕ και η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε όζον σε 22.000. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί επίσης προβλήματα υγείας και αυξάνει σημαντικά το κόστος στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Οι εν λόγω συνιστώμενες συγκεντρώσεις του ΠΟΥ καθορίζονται με βάση το επίπεδο ρύπανσης πάνω από το οποίο υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για συναφείς επιπτώσεις στην υγεία.
Επιπτώσεις των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων στην υγεία και στις ασθένειες
Νέο στοιχείο της φετινής αξιολόγησης είναι η ποσοτικοποίηση της επιβάρυνσης της υγείας που συνδέεται με συγκεκριμένες ασθένειες στις οποίες συμβάλλει η ατμοσφαιρική ρύπανση. Η συνολική επιβάρυνση της υγείας που συνδέεται με καθεμία από αυτές τις ασθένειες εξαρτάται όχι μόνο από τους αποδιδόμενους θανάτους που συνδέονται με την ασθένεια, αλλά και από την επιβάρυνση της υγείας που προκύπτει από τη διαβίωση με τις επιπτώσεις της ασθένειας σε καθημερινή βάση.
Για ορισμένες ασθένειες, όπως η ισχαιμική καρδιοπάθεια και ο καρκίνος, το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης της υγείας συνδέεται με τους αποδιδόμενους θανάτους, αλλά για άλλες ασθένειες, όπως ο διαβήτης και το άσθμα, υπάρχει επίσης σημαντική επιβάρυνση της υγείας που συνδέεται με τη διαβίωση με τις εξουθενωτικές επιπτώσεις στην υγεία αυτών των ασθενειών, συνήθως για πολλά χρόνια ή δεκαετίες.
Επομένως, όταν εξετάζουμε τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία, είναι σημαντικό να εστιάζουμε όχι μόνο στους αποδιδόμενους θανάτους, αλλά και στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που αυτές οι ασθένειες μπορεί να έχουν στην καθημερινή ποιότητα ζωής των πολιτών της ΕΕ, καθώς αντιμετωπίζουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ασθενειών, όπως το άσθμα.
Από τις εξεταζόμενες ασθένειες που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, για την έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5), η μεγαλύτερη επιβάρυνση της υγείας προκαλείται από ισχαιμική καρδιοπάθεια, ακολουθούμενη από εγκεφαλικό επεισόδιο, σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, καρκίνο του πνεύμονα και άσθμα. Στην περίπτωση του διοξειδίου του αζώτου και των τριών εξεταζόμενων ασθενειών, η μεγαλύτερη επιβάρυνση στην υγεία προκλήθηκε από τον σακχαρώδη διαβήτη, ακολουθούμενη από το εγκεφαλικό επεισόδιο και το άσθμα.
Μαζί με το ενημερωτικό δελτίο, ο ΕΟΠ δημοσίευσε επίσης τα ενημερωτικά δελτία χωρών, στα οποία μπορείτε να βρείτε λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την επιβάρυνση των ασθενειών σε επίπεδο χώρας.
Ειδικά για την Ελλάδα, δείτε ΕΔΩ.
Τα πορίσματα του ενημερωτικού δελτίου του ΕΟΠ παρουσιάστηκαν στο 4ο φόρουμ με τίτλο «Clean Air Forum 2023» (Ευρωπαϊκό φόρουμ 2023 «Καθαρός αέρας») που πραγματοποιήθηκε στο Ρότερνταμ.
Ηλεκτρονική εφαρμογή για την ποιότητα του αέρα: ελέγξτε τα δεδομένα για τον αέρα οπουδήποτε στην ΕΕ
Οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να ελέγχουν δεδομένα για την ποιότητα του αέρα σε πραγματικό χρόνο μέσω διαφόρων πλατφορμών, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής για τον δείκτη ποιότητας του αέρα.
Η τελευταία έκδοση αυτής της εφαρμογής εισήγαγε νέα χαρακτηριστικά βάσει των οποίων οι χρήστες μπορούν πλέον να ελέγχουν την ποιότητα του αέρα σε οποιοδήποτε σημείο της ΕΕ, με βάση επικαιροποιημένες ανά ώρα πληροφορίες από περισσότερους από 3.500 σταθμούς παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, καθώς και πανευρωπαϊκή κατάρτιση μοντέλων της ποιότητας του αέρα. Η εφαρμογή διατίθεται σε 24 ευρωπαϊκές γλώσσες και περιλαμβάνει μια σειρά από λειτουργίες που επιτρέπουν στους χρήστες να αξιολογούν και να ερμηνεύουν την ποιότητα του αέρα στην περιοχή τους.
Η εφαρμογή για τον ευρωπαϊκό δείκτη ποιότητας του αέρα (European Air Quality Index App) διατίθεται δωρεάν στη διεύθυνση:
