Πως η ψηφιοποίηση μετασχηματίζει τη γεωργία.
Από την παρακολούθηση των καλλιεργειών με τη βοήθεια της ΤΝ έως τους αυτόνομους ελκυστήρες, η ψηφιακή τεχνολογία αναδιαμορφώνει τη γεωργία. Μπορεί όμως να ανταποκριθεί πραγματικά στις επαγγελίες της; Τι έδειξε η πλέον πρόσφατη μελέτη της ART με θέμα τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της ψηφιακής γεωργίας.
Όταν εμφανίστηκε το πρώτο σύστημα παρακολούθησης πεδίου με βάση το GPS το 1995, σηματοδότησε την αυγή μιας νέας εποχής για τη γεωργία.
Αυτή η καινοτομία οδήγησε στην άνοδο της γεωργίας ακριβείας, μια προσέγγιση βάσει δεδομένων που βοηθά τους αγρότες να μειώσουν το κόστος, να παραμείνουν ανταγωνιστικές και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Αρχικά, η τεχνολογία GPS χρησιμοποιήθηκε μόνο στο 0,8% της καλλιεργήσιμης γης των ΗΠΑ. Γρήγορα, είκοσι χρόνια μετά, λειτουργούσαν ήδη αυτοκαθοδηγούμενα συστήματα και χρησιμοποιούταν στο 60-70% των καλλιεργειών της Βόρειας Αμερικής, στο 30-50% σε Ευρώπη και πάνω από 90% στην Αυστραλία. Μέχρι τότε, το 70-80% του νέου αγροτικού εξοπλισμού που πουλήθηκε στην ΕΕ είχε ενσωματωμένη τεχνολογία γεωργίας ακριβείας, αναδεικνύοντας την ταχεία ανάπτυξη και ευρεία υιοθέτηση αυτής της νέας τάσης μέσα σε δύο δεκαετίες.
Σήμερα, οι έξυπνες γεωργικές λύσεις είναι πρακτικά πανταχού παρούσες, και τα οφέλη είναι αναμφισβήτητα.
Ψεκαστήρες ακριβείας με ενσωματωμένες κάμερες και το λογισμικό αναγνώρισης εικόνων μπορούν να μειώσουν χρήση ζιζανιοκτόνων κατά 70-90%.
Σε ότι αφορά την υγρασία και θερμοκρασία εδάφους οι αισθητήρες υπόσχονται εξοικονόμηση έως και 50% του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση. Ο εντοπισμός ζιζανίων, φυτικών ασθενειών και παρασίτων είναι μπορεί πλέον να γίνει με μια εφαρμογή smartphone από μακριά. Πλέον, βλαστάνουν τεχνολογίες αιχμής ανά λεπτό, με τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη (gen AI) να ανοίγει νέους δρόμους στα πεδία.
Ταυτόχρονα, αυτή η διαδικασία μετασχηματισμού δεν είναι χωρίς ελλείψεις: σε σχέση με ζητήματα που σχετίζονται με τα δεδομένα και την ασφάλεια, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στην πρόσβαση στην τεχνολογία, στις υποδομές και εκπαίδευση. Επιπλέον, παράλληλα με τη διάδοση των καινοτόμων ψηφιακών λύσεων, οι προκλήσεις στο παγκόσμιο πλαίσιο της γεωργίας έχουν επίσης πολλαπλασιαστεί. Οι αγρότες στην ΕΕ αντιμετωπίζουν ένα σύνθετο δίκτυο αλληλένδετων θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, τον αυξανόμενο ανταγωνισμό, τις διαταραχές της αγοράς και το αυξανόμενο κόστος παραγωγής, που επιδεινώθηκαν από κρίσεις όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Αυτές οι πιέσεις φτάνουν περιοδικά σε κρίσιμα επίπεδα, όπως αποδείχθηκε άλλωστε το 2024. Εν μέσω μιας περιόδου που απαιτεί αυξημένη πολιτική προσοχή στον αγροτικό τομέα, η μελέτη της ART (η ομάδα ανάλυσης και έρευνας (ART) είναι η εσωτερική υπηρεσία έρευνας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) με θέμα τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της ψηφιακής γεωργίας εξετάζει την ψηφιοποίηση ως τάση που μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της γεωργίας. Ενώ δεν υπάρχει ενιαία λύση στις πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγρότες, η μελέτη δείχνει πως η ψηφιοποίηση –όταν εφαρμοστεί προσεκτικά– μπορεί να είναι μέρος της απάντησης.
Το σημείο εκκίνησης είναι η διαπίστωση πως η ψηφιοποίηση είναι μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα, η οποία έχει ήδη αναδιαμορφώσει τη γεωργία σε κάποιο βαθμό. Ωστόσο, για πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων γεωργικών τεχνολογιών, τα οφέλη τους πρέπει να σταθμίζονται παράλληλα με τους κινδύνους και τους περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών επιπτώσεων.
Η ψηφιοποίηση από μόνη της δεν θα λύσει τα διαρθρωτικά προβλήματα του κλάδου και τις παγκόσμιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας. Ωστόσο, με σταδιακή μεταμόρφωση στις γεωργικές πρακτικές με ολιστική προσέγγιση, αυτές οι εξελίξεις μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρία και να λειτουργήσουν ως καταλύτης για την αντιμετώπιση ευρύτερων αγροτικών ζητημάτων.
Αν και η ψηφιοποίηση επηρεάζει κάθε πτυχή των αγροδιατροφικών συστημάτων και συμβάλλει δυνητικά στη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας και της διαφάνειας προϊόντων σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, η μελέτη επικεντρώνεται κυρίως στη γεωργία.
Το πρώτο μέρος αυτής της εργασίας εισάγει την έννοια του ψηφιακού «επανάσταση» στη γεωργία, προσφέροντας ένα στιγμιότυπο μιας αργής διαδικασίας μετασχηματισμού.
Το δεύτερο μέρος σαρώνει τους βασικούς οδηγούς της ψηφιοποίησης και εξετάζει τα πιθανά οφέλη των ψηφιακών λύσεων.
Οι βασικές κατευθύνσεις περιστρέφονται γύρω από τρεις βασικές και βαθιά αλληλένδετες προκλήσεις:
→ αποτελεσματικότητα,
→ περιβαλλοντική βιωσιμότητα και
→ κοινωνικοοικονομική ανθεκτικότητα.
Το τρίτο μέρος εστιάζει στο κινδύνους της διαδικασίας και τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη.
Με τον εντοπισμό πιθανών παγίδων, αυτό το μέρος στοχεύει στην ενθάρρυνση περαιτέρω προβληματισμού πολιτικής σχετικά με τον τρόπο μετριασμού ενισχύοντας έτσι την ευρύτερη απορρόφηση και την καλύτερη χρήση τους ψηφιακές τεχνολογίες.
Δείτε αναλυτικά τη μελέτη της ART (στην αγγλική γλώσσα), ΕΔΩ.
