Η ΕΕ κάνει απολογισμό επιτευγμάτων 1 έτος μετά την έγκριση του παγκόσμιου σχεδίου για τη φύση και τους ανθρώπους.
Πριν από ένα έτος, στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα (COP15), 196 χώρες συμφώνησαν το παγκόσμιο πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ ως ένα σχέδιο δράσης για την προστασία, την αποκατάσταση, τη βιώσιμη χρήση, τη διαχείριση και τη χρηματοδότηση των οικοσυστημάτων.
Η πλήρης υλοποίηση του παγκόσμιου πλαισίου και της συμφωνίας του Παρισιού θα οδηγήσει σε μια πραγματικά βιώσιμη οικονομία και θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσα στο ένα έτος που πέρασε από τότε, η ΕΕ έχει σημειώσει πρόοδο στην υλοποίηση της συμφωνίας, αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα πριν από την COP16, τον Οκτώβριο του 2024.
Ο κ. Μάρος Σέφτσοβιτς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τις Διοργανικές Σχέσεις και τη Διερεύνηση Προοπτικών, δήλωσε σχετικά:
«Σήμερα γιορτάζουμε ένα έτος από την παγκόσμια συμφωνία-ορόσημο για τη βιοποικιλότητα. Η αναστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας και η αποκατάσταση της φύσης είναι θεμελιώδους σημασίας για την ευεξία και την κοινωνικοοικονομική μας ανάπτυξη. Η ευημερία μας, συμπεριλαμβανομένου του μισού παγκόσμιου ΑΕΠ, εξαρτάται από τη φύση και από τις υπηρεσίες που παρέχει. Επίσης, η προστασία και η αποκατάσταση της φύσης είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία του αγώνα μας κατά της κλιματικής αλλαγής, όπως τόνισαν για άλλη μια φορά οι ηγέτες του πλανήτη στην COP28. Παραμένουμε πλήρως προσηλωμένοι στην εφαρμογή της συμφωνίας Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ, η οποία αποτελεί —περισσότερο από ποτέ— βασικό στοιχείο των προσπαθειών μας για τους πολίτες και τον πλανήτη μας».
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους προσέθεσε:
«Έναν χρόνο μετά τη σύναψη της ιστορικής παγκόσμιας συμφωνίας για τη βιοποικιλότητα, με χαρά είδα ότι στην COP28 αναγνωρίστηκε ξεκάθαρα το ότι δεν μπορούμε να διατηρήσουμε τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου χωρίς τη φύση. Ωστόσο, τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Πρέπει να επιταχύνουμε τεχνολογικές, βασισμένες στη φύση και την κοινωνία λύσεις εντός της τρέχουσας δεκαετίας. Η ΕΕ δίνει το καλό παράδειγμα, αλλά έχουμε έναν μακρύ δρόμο μπροστά μας».
Βασιζόμενη στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τις στρατηγικές της, η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για την υλοποίηση του παγκόσμιου πλαισίου. Φέτος, η ΕΕ πρότεινε και ενέκρινε πολλά νέα νομοθετήματα, όπως:
- Τον κανονισμό για τα προϊόντα μηδενικής αποψίλωσης, ο οποίος έχει στόχο τα προϊόντα που καταναλώνονται στην ΕΕ να μην προκαλούν αποψίλωση των δασών σε άλλα μέρη του κόσμου και ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ στα τέλη του 2024.
- Την προσωρινή συμφωνία επί του κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος αποσκοπεί στην αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων της Ευρώπης. Όταν εγκριθεί και εφαρμοστεί στα κράτη μέλη της ΕΕ, ο κανονισμός θα συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και στην ενίσχυση της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας της Ευρώπης απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο νόμος θα βοηθήσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να επιτύχουν τον στόχο αποκατάστασης για τον οποίο έχουν δεσμευτεί στο πλαίσιο του παγκόσμιου πλαισίου Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ για τη βιοποικιλότητα
- Ενισχυμένη παρακολούθηση και μέτρηση: πρόταση οδηγίας για την παρακολούθηση του εδάφους, με στόχο την προστασία και την αποκατάσταση των εδαφών ώστε να χρησιμοποιούνται με βιώσιμο τρόπο, καθώς και πρόταση για ένα πλαίσιο παρακολούθησης για ανθεκτικά ευρωπαϊκά δάση, για την κάλυψη των κενών πληροφόρησης σχετικά με τα δάση και τη δημιουργία μίας ολοκληρωμένης βάσης γνώσεων για τα δάση.
- Νέοι κανόνες για τον σεβασμό του περιβάλλοντος από τις εταιρείες στις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες: η πρόταση οδηγίας για την εταιρική δέουσα επιμέλεια βιωσιμότητας θα υποχρεώνει τις εταιρείες να εντοπίζουν και να προλαμβάνουν, να τερματίζουν ή να μετριάζουν τις δυσμενείς επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο περιβάλλον, για παράδειγμα τη ρύπανση και τη βιοποικιλότητα.
Επιπλέον, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνεχίζουν να κινητοποιούν πόρους για να στηρίξουν την εφαρμογή της συμφωνίας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι ο κύριος χορηγός διεθνούς χρηματοδότησης για τη βιοποικιλότητα και η Επιτροπή έχει ήδη ανακοινώσει τον διπλασιασμό της διεθνούς χρηματοδότησής της για τη βιοποικιλότητα σε 7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027. Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία βιώσιμης χρηματοδότησης θα συμβάλει στη διοχέτευση κονδυλίων για τη στήριξη επενδύσεων στη βιοποικιλότητα. Ο νέος προϋπολογισμός της ΕΕ προβλέπει ότι, από το 2026, το 10% θα χρησιμοποιείται για δραστηριότητες σχετικές με τη βιοποικιλότητα.
Επιπλέον, φέτος υπογράφηκε η Συνθήκη για την ανοικτή θάλασσα, η οποία καθιστά δυνατή τη δημιουργία μεγάλης κλίμακας προστατευόμενων περιοχών στην ανοικτή θάλασσα, διευκολύνοντας έτσι την επίτευξη του στόχου του παγκόσμιου πλαισίου Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ για αποτελεσματική διατήρηση και διαχείριση του 30% της ξηράς και της θάλασσας έως το 2030. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να στηρίξει την κύρωση και την έγκαιρη εφαρμογή της Συνθήκης για την ανοικτή θάλασσα μέσω του προγράμματος της ΕΕ για τους παγκόσμιους ωκεανούς, προϋπολογισμού 40 εκατ. ευρώ και εργάζεται για την ταχεία κύρωσή της.
Επίσης, η ΕΕ συνεχίζει να μεγιστοποιεί τις συνέργειες μεταξύ της δράσης για το κλίμα και για τη βιοποικιλότητα, ιδίως διασφαλίζοντας ότι λύσεις βασισμένες στη φύση συμβάλλουν στην υλοποίηση του παγκόσμιου πλαισίου για το κλίμα και της συμφωνίας του Παρισιού. Η Επιτροπή χρηματοδοτεί και παρέχει τεχνική υποστήριξη σε τουλάχιστον 74 έργα για βασισμένες στη φύση λύσεις, συνεισφέροντας συνολικά 654 εκατ. ευρώ. Η εμπλοκή των πόλεων, των δήμων και ενός ευρέος φάσματος ενδιαφερόμενων μερών στη γεωργία, τη χρηματοδότηση και την ασφάλιση, τη ναυσιπλοΐα και τη διαχείριση των υδάτων διευκολύνει την εξέταση βασισμένων στη φύση λύσεων σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Η Επιτροπή συνεργάζεται με το Παγκόσμιο Κέντρο Παρακολούθησης της Διατήρησης της Φύσης του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας υπηρεσίας υποστήριξης της γνώσης για τη βιοποικιλότητα, ιδίως για να στηριχθούν τα συμβαλλόμενα μέρη στην παρακολούθηση της εφαρμογής του παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα. Στο πλαίσιο του νέου πλαισίου διακυβέρνησης της γνώσης για τη βιοποικιλότητα, η Επιτροπή έχει θέσει σε εφαρμογή έναν ολοκληρωμένο μηχανισμό παρακολούθησης βάσει δεικτών —τον πίνακα εργαλείων και παρακολούθησης της δράσης ΕΕ για τη βιοποικιλότητα. Το εργαλείο θα χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της προόδου της ΕΕ και των κρατών μελών στους παγκόσμιους στόχους, διευκολύνοντας τις ανταλλαγές που απαιτούνται για την κάλυψη ορισμένων συνήθων κενών γνώσης με τον πλέον οικονομικά αποδοτικό τρόπο.
Τέλος, η ΕΕ θα συνεχίσει να συνεργάζεται με εταίρους, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ομάδα Ευρώπη» για τις αλυσίδες εφοδιασμού μηδενικής αποψίλωσης που δρομολογήθηκε στην COP28, της πρωτοβουλίας NaturAfrica και της πρωτοβουλίας για το βιώσιμο κακάο.
Αναγκαίες περαιτέρω δράσεις
Τα στρατηγικά σχέδια της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής μπορούν να συμβάλουν στην ανάσχεση και στην αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας, ωστόσο η κλίμακα των σχετικών με τη βιοποικιλότητα αναγκών απαιτεί μεγαλύτερη κάλυψη πιο ελπιδοφόρων προγραμμάτων. Συνεχίζουν επίσης να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την κατάσταση βιοποικιλότητας των γεωργικών εκτάσεων. Η αποτελεσματική εφαρμογή του παγκόσμιου πλαισίου απαιτεί την ενεργό συμμετοχή όλων των κυβερνήσεων, της κοινωνίας και όλης της οικονομίας, την κινητοποίηση πόρων από όλες τις πηγές και συνεχείς προσπάθειες και ηγεσία. Η ΕΕ επί του παρόντος αναλύει κατά πόσον απαιτείται η προσθήκη νέων ή η ενίσχυση υπαρχόντων στοιχείων για την αποτελεσματική εφαρμογή του παγκόσμιου πλαισίου και συνεργάζεται με άλλα συμβαλλόμενα μέρη και ενδιαφερόμενα μέρη για να καταστεί δυνατή η πλήρης και ταχεία υλοποίησή του σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επόμενα βήματα
Όπως συμφωνήθηκε στην COP15, η ΕΕ θα κοινοποιήσει τους στόχους της στη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα πριν από την COP16 στις αρχές του 2024, καθώς και μια αξιολόγηση του κατά πόσον οι υφιστάμενοι σκοποί και στόχοι της ΕΕ ευθυγραμμίζονται με το παγκόσμιο πλαίσιο. Όλα τα συμβαλλόμενα μέρη αναμένεται να πράξουν το ίδιο. Έτσι η COP16 θα μπορέσει να αξιολογήσει κατά πόσον το άθροισμα όλων των εθνικών στόχων αρκεί για την επίτευξη των παγκόσμιων σκοπών και στόχων.
Στην COP16, οι κυβερνήσεις και τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να επιδείξουν σημαντική πρόοδο σε όλα τα μέτωπα, αναγγέλλοντας στρατηγικές και σχέδια δράσης και αποδεικνύοντας την πρόοδο στην κινητοποίηση πόρων, την ανάπτυξη ικανοτήτων, την πρόσβαση και τον καταμερισμό των οφελών και την παρακολούθηση.
